Συμφωνία Σένγκεν

Ο άνευ συνόρων χώρος Σένγκεν  περιλαμβάνει τα εξής κράτη:	Τα εξής κράτη δεν ανήκουν στον χώρο Σένγκεν:
Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία,  Δανία, Ελβετία, Ελλάδα, Εσθονία,  Ιταλία, Ισλανδία, Ισπανία, Κάτω Χώρες,  Λετονία, Λιχτενστάιν, Λιθουανία, Λουξεμβούργο,  Μάλτα, Νορβηγία, Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Σλοβενία, Σουηδία, Τσεχική Δημοκρατία, Φινλανδία.	Βουλγαρία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Κροατία, Κύπρος, Ρουμανία.

Συμφωνία του Σένγκεν, γνωστή και ως Συνθήκη του Σένγκεν, καλείται η συμφωνία που υπεγράφη στις 14 Ιουνίου 1985 στην κωμόπολη Σένγκεν του Λουξεμβούργου ανάμεσα σε πέντε κράτη μέλη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΕΚ) (Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Λουξεμβούργο και Ολλανδία) και είχε ως στόχο την προοδευτική κατάργηση των ελέγχων στα κοινά σύνορα, την καθιέρωση της ελεύθερης κυκλοφορίας για όλα τα πρόσωπα, υπηκόους των κρατών που υπέγραψαν τη Συμφωνία, καθώς και την αστυνομική και δικαστική συνεργασία. Περαιτέρω, στις 19 Ιουνίου 1990 υπεγράφη εκ νέου στο Σένγκεν η Σύμβαση Εφαρμογής της Συμφωνίας του Σένγκεν, που συμπλήρωνε και εξειδίκευε την αρχική Συμφωνία. Η εν λόγω συνεργασία κινούνταν σε καθαρά διακυβερνητικό επίπεδο και εκτός του θεσμικού πλαισίου των ΕΚ, μέχρι τη θέση σε ισχύ της Συνθήκης του Άμστερνταμ.

Άλλα κράτη μέλη των ΕΚ και της ΕΕ που μεταγενέστερα υπέγραψαν Πρωτόκολλα και Συμφωνίες προσχώρησης στα δύο ανωτέρω διεθνή κείμενα ήταν η Ιταλία το 1990, η Ισπανία και η Πορτογαλία το 1991, η Ελλάδα το 1992, η Αυστρία το 1995 και η Δανία, η Φινλανδία και η Σουηδία το 1996. Ταυτόχρονα με τις τελευταίες, η Ισλανδία και η Νορβηγία —δύο κράτη τα οποία, αν και δεν ήταν μέλη των ΕΚ, εντούτοις συμμετείχαν προ πολλού (1957) στη Βόρεια Ένωση Διαβατηρίων (γνωστή και ως Σκανδιναβική Ένωση Διαβατηρίων) με τους λοιπούς σκανδιναβούς γείτονές τους— υπέγραψαν ειδική Συμφωνία με τα υπόλοιπα δεκατρία κράτη μέλη της ΕΕ που συμμετείχαν στο κεκτημένο του Σένγκεν προκειμένου να συνδεθούν και αυτά με τη Ζώνη Σένγκεν.

Στην Ελλάδα η Συνθήκη του Σένγκεν, η Σύμβαση Εφαρμογής της Συνθήκης του Σένγκεν και τα Πρωτόκολλα και οι Συμφωνίες προσχώρησης των νέων κρατών (μεταξύ 1990 και 1996) κυρώθηκαν από τη Βουλή των Ελλήνων με το Νόμο 2514/1997^[1].

Η Συμφωνία του Σένγκεν τέθηκε σε ισχύ στις 26 Μαρτίου 1995, δημιουργώντας έτσι τη Ζώνη Σένγκεν, που ενσωματώθηκε στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την έναρξη ισχύος της Συνθήκης του Άμστερνταμ την 1η Μαΐου 1999, με εξαίρεση την Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Έκτοτε το κεκτημένο του Σένγκεν (Schengen acquis) εφαρμόζεται και αναπτύσσεται περαιτέρω εντός του θεσμικού και νομικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.^[2]. Η Ισλανδία και η Νορβηγία υπέγραψαν το 1999 ειδική Συμφωνία με το Συμβούλιο της ΕΕ για τη σύνδεσή τους με το κεκτημένο του Σένγκεν.

Κατά την υπογραφή της Συνθήκης Προσχώρησής τους στην ΕΕ το 2003, η Τσεχία, η Εσθονία, η Κύπρος, η Λετονία, η Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Μάλτα, η Πολωνία, η Σλοβενία και η Σλοβακία προσχώρησαν παράλληλα και στο κεκτημένο του Σένγκεν. Το ίδιο συνέβη και κατά την υπογραφή της Συνθήκης Προσχώρησης της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας το 2005. Το 2004 υπεγράφη Συμφωνία με την Ελβετία και το 2008 Πρωτόκολλο με το Λίχτενσταϊν για τη σύνδεση και αυτών των κρατών με το κεκτημένο του Σένγκεν, χωρίς τα ίδια να αποτελούν μέλη της ΕΕ. Τέλος, με τη Συνθήκη Προσχώρησής της στην ΕΕ το 2011 η Κροατία ανέλαβε την υποχρέωση να εφαρμόσει και αυτή πλήρως το κεκτημένο του Σένγκεν.

Κράτη μέλη της Ζώνης Σένγκεν[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέλη της Ζώνης Σένγκεν είναι οι περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και ορισμένες άλλες ευρωπαϊκές χώρες:

Ζώνη Σένγκεν   Μελλοντικά μέλη

Κράτη μέλη	Ημερομηνία υπογραφής	Ημερομηνία πρώτης εφαρμογής
Βέλγιο	14 Ιουνίου 1985	26 Μαρτίου 1995
Βουλγαρία	25 Απριλίου 2005	Σε αναστολή εφαρμογής
Τσεχία	16 Απριλίου 2003	21 Δεκεμβρίου 2007α
Δανία	19 Δεκεμβρίου 1996	25 Μαρτίου 2001
Γερμανία	14 Ιουνίου 1985	26 Μαρτίου 1995
Εσθονία	16 Απριλίου 2003	21 Δεκεμβρίου 2007α
Ελλάδα	6 Νοεμβρίου 1992	26 Μαρτίου 2000
Ισπανία	25 Ιουνίου 1991	26 Μαρτίου 1995
Γαλλία	14 Ιουνίου 1985	26 Μαρτίου 1995
Ισλανδία	19 Δεκεμβρίου 1996	25 Μαρτίου 2001
Ιταλία	27 Νοεμβρίου 1990	26 Οκτωβρίου 1997
Κύπρος	16 Απριλίου 2003	19 Ιουλίου 2013
Λετονία	16 Απριλίου 2003	21 Δεκεμβρίου 2007α
Λιχτενστάιν	28 Φεβρουαρίου 2008	19 Δεκεμβρίου 2011
Λιθουανία	16 Απριλίου 2003	21 Δεκεμβρίου 2007α
Λουξεμβούργο	14 Ιουνίου 1985	26 Μαρτίου 1995
Ουγγαρία	16 Απριλίου 2003	21 Δεκεμβρίου 2007α
Μάλτα	16 Απριλίου 2003	21 Δεκεμβρίου 2007α
Ολλανδία	14 Ιουνίου 1985	26 Μαρτίου 1995
Νορβηγία	19 Δεκεμβρίου 1996	25 Μαρτίου 2001
Αυστρία	28 Απριλίου 1995	1 Δεκεμβρίου 1997
Πολωνία	16 Απριλίου 2003	21 Δεκεμβρίου 2007α
Πορτογαλία	25 Ιουνίου 1991	26 Μαρτίου 1995
Ρουμανία	25 Απριλίου 2005	Σε αναστολή εφαρμογής
Σλοβενία	16 Απριλίου 2003	21 Δεκεμβρίου 2007α
Σλοβακία	16 Απριλίου 2003	21 Δεκεμβρίου 2007α
Φινλανδία	19 Δεκεμβρίου 1996	25 Μαρτίου 2001
Ελβετία	26 Οκτωβρίου 2004	12 Δεκεμβρίου 2008
Σουηδία	19 Δεκεμβρίου 1996	25 Μαρτίου 2001

α. ^ Για τα χερσαία σύνορα και τα λιμάνια· από 30 Μαρτίου 2008 εφαρμόστηκε και για τα αεροδρόμια.

Η Βουλγαρία και η Ρουμανία πρόκειται να γίνουν μέλη της Ζώνης σταδιακά από το Σεπτέμβριο του 2012, χωρίς αυτό να είναι ακόμα απολύτως βέβαιο. Η Κύπρος, λόγω της ιδιαίτερης εσωτερικής κατάστασης που επικρατεί εξαιτίας του κατεχόμενου βόρειου τμήματός της από την Τουρκία, δε συμμετέχει ακόμα στη Ζώνη Σένγκεν. Η Κροατία, μέλος της ΕΕ από την 1η Ιουλίου 2013, είναι άγνωστο ακόμη πότε θα αρχίσει να ισχύει για εκείνη το κεκτημένο του Σένγκεν.

Τα κράτη μέλη της ΕΕ τα οποία δεν υποχρεούνται να συμμετέχουν στη Ζώνη Σένγκεν είναι η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, που επέλεξαν να διατηρήσουν κατά τη σύναψη της Συνθήκης του Άμστερνταμ τους συνοριακούς ελέγχους με τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, έχοντας ωστόσο τη δυνατότητα να εφαρμόζουν μερικές από τις διατάξεις του κεκτημένου του Σένγκεν.

Στις 21 Δεκεμβρίου 2007, μετά την ένταξη των εννέα χωρών της ανατολικής Ευρώπης στη Ζώνη Σένγκεν, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο δήλωσε:

Από σήμερα οι πολίτες θα μπορούν να ταξιδεύουν ανεμπόδιστα στις 24 χώρες του χώρου Σένγκεν —από την Πορτογαλία μέχρι την Πολωνία και από την Ελλάδα μέχρι τη Φινλανδία— χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά χερσαία και θαλάσσια σύνορα. Επιθυμώ να συγχαρώ τα εννέα νέα μέλη του Σένγκεν, την πορτογαλική προεδρία και όλα τα κράτη μέλη της Ένωσης για τις προσπάθειες που κατέβαλαν. Μαζί καταργήσαμε τους ελέγχους στα σύνορα —αυτά τα εμπόδια για την ειρήνη, την ελευθερία και την ενότητα στην Ευρώπη— δημιουργώντας παράλληλα τις προϋποθέσεις για μεγαλύτερη ασφάλεια.

Λειτουργία της Ζώνης Σένγκεν[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κύριο χαρακτηριστικό είναι η κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα και η ενίσχυση των ελέγχων στα κοινά εξωτερικά σύνορα. Άλλα χαρακτηριστικά της Συμφωνίας Σένγκεν είναι:

• Κοινοί κανόνες περί ασύλου
• Το δικαίωμα της αστυνομίας να καταδιώξει άτομα και έξω από τα σύνορα της χώρας
• Διαχωρισμός στα αεροδρόμια σε «πτήσεις εντός Σένγκεν» και «πτήσεις εκτός Σένγκεν»
• Κοινή λίστα χωρών των οποίων οι πολίτες χρειάζονται βίζα
• Δημιουργία του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν, το οποίο επιτρέπει σε αστυνομικά τμήματα να μοιράζονται κοινό τμήμα αρχείων καταζητούμενων και ανεπιθύμητων ανθρώπων καθώς και κλεμμένων αντικειμένων
• Κοινές προσπάθειες καταπολέμησης της διακίνησης ναρκωτικών^[3]

Πολίτες χωρών Ζώνης Σένγκεν[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι πολίτες χωρών της Ζώνης Σένγκεν έχουν το δικαίωμα να ταξιδεύουν σε οποιαδήποτε χώρα της Ζώνης χωρίς την επίδειξη ταυτότητας ή διαβατηρίου, αν και συμβουλεύονται να έχουν ένα από τα δύο μαζί τους, αφού μπορεί να τους ζητηθεί να αποδείξουν την ταυτότητά τους, πχ. κατά την επιβίβαση σε αεροσκάφος ή σε έλεγχο της αστυνομίας. Ωστόσο θα χρειαστεί να επιδείξουν την ταυτότητά τους κατά την είσοδό τους στις χώρες της ΕΕ που δεν ανήκουν στη Ζώνη Σένγκεν.

Πολίτες τρίτων χωρών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συμφωνία μεταξύ των κυβερνήσεων των κρατών της Οικονομικής Ένωσης Μπενελούξ, της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και της Γαλλικής Δημοκρατίας σχετικά με τη σταδιακή κατάργηση των ελέγχων στα κοινά τους σύνορα
Υπογραφές της συμφωνίας του Σένγκεν στις 14 Ιουνίου 1985
Υπογραφή	14 Ιουνίου 1985, 33 έτη πριν
Τοποθεσία	Σένγκεν, Λουξεμβούργο
Σε ισχύ	26 Μαρτίου 1995, 24 έτη πριν
Αρχικοί υπογράφοντες	Βέλγιο Γαλλία Γερμανία Λουξεμβούργο Ολλανδία
Θεματοφύλακας	Κυβέρνηση του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου

Ένας πολίτης μιας χώρας εκτός Ζώνης Σένγκεν μπορεί να ταξιδέψει σε ένα κράτος μέλος για μια διάρκεια τριών μηνών (90 ημερών), με την προϋπόθεση ότι πληροί τους όρους Σένγκεν, δηλαδή να έχει στην κατοχή του έγκυρο διαβατήριο, θεώρηση εισόδου σύντομης διαμονής, να μπορεί να αποδείξει το σκοπό του ταξιδιού του, να έχει επαρκείς πόρους συντήρησης για την περίοδο παραμονής και για την επιστροφή και να μην είναι καταχωρημένος στο σύστημα πληροφοριών Σένγκεν για την άρνηση εισόδου (δεν πρέπει να θεωρείται επικίνδυνος για τη δημόσια τάξη ή εθνική ασφάλεια όλων των κρατών Σένγκεν).^[5]

Δημόσια ασφάλεια και κεκτημένο του Σένγκεν[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κεκτημένο του Σένγκεν περιλαμβάνει μέτρα με τα οποία καταργείται ο έλεγχος στα εσωτερικά σύνορα των χωρών και ενισχύεται η ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το σημαντικότερο από τα μέτρα αυτά είναι η απαίτηση τα κράτη μέλη που έχουν εξωτερικά σύνορα της ΕΕ να είναι υπεύθυνα για να εξασφαλίζουν την πραγματοποίηση σωστών ελέγχων και την αποτελεσματική επιτήρηση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Συνεπώς, οι επιθεωρήσεις και οι έλεγχοι στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕπρέπει είναι αρκετά αυστηροί για την παρεμπόδιση της λαθρομετανάστευσης, του λαθρεμπορίου ναρκωτικών και άλλων παράνομων δραστηριοτήτων.

Σε περίπτωση σοβαρού κινδύνου για τη δημόσια πολιτική ή τη δημόσια ασφάλεια εξουσιοδοτείται κάθε κράτος μέλος να αποκαταστήσει προσωρινά τους ελέγχους στα σύνορά του εντός της Ζώνης Σένγκεν.^[6]