Ήδη από το 1975 διατυπώθηκαν οι αρχές των έργων αποκατάστασης
στην Ακρόπολη, οι οποίες έχουν ως υπόβαθρο τις αξίες τις οποίες
αποδίδουµε στα αρχαία και τα ιστορικά κτήρια, ως πολιτιστικά αγαθά.
Ο Χάρτης της Βενετίας (www.icomos.org/venice-charter.html) είναι ένα διεθνώς αναγνωρισµένο κείµενο δεοντολογίας που σέβονται σχεδόν όλες οι χώρες, από το 1964 έως σήµερα.
Τα άρθρα του Χάρτη διασφαλίζουν τη διατήρηση των αξιών που αναγνωρίζουµε στα µνηµεία, τόσο κατά τη διαχείρισή τους όσο και κατά τις επεµβάσεις σ’ αυτά για την αποκατάσταση, τη συντήρηση και την αναστήλωσή τους.
Τα προστατευόµενα από το νόµο κτήρια, ως πολιτιστικά αγαθά, έχουν λοιπόν κατ’ αρχήν καλλιτεχνική αξία, πράγµα αυτονόητο για την Ακρόπολη, η οποία δεν επιτρέπεται να διαταραχθεί. Είναι όµως και κτήρια µε ιστορική και επιστηµονική αξία, είναι δηλαδή τεκµήρια της ιστορίας.
Όχι µόνον της εποχής που κατασκευάσθηκαν αλλά και όλων των εποχών, από τότε ως σήµερα. Ακόµα και οι καταστροφές και οι αλλοιώσεις έχουν αξία ιστορική γιατί µαρτυρούν τις περιπέτειες των µνηµείων δια µέσου των αιώνων.
Οι χρηστικές αξίες, εξυπηρέτησης σηµερινών αναγκών της κοινωνίας είναι επίσης σεβαστές.
Ειδικά για τα µνηµεία της Ακρόπολης µοναδική πια χρήση είναι αυτή του εκθέµατος· τον όρο πρέπει να τον δούµε µε πολύ ευρεία έννοια.
Ως αξίες περιβάλλοντος πρέπει να δούµε τον Βράχο µε τα µνηµεία του ως πολύτιµο στοιχείο του αθηναϊκού αστικού τοπίου.
Ως αξίες συναισθηµατικές πρέπει να δούµε τις ειδικές εκείνες σχέσεις που συνδέουν τα µνηµεία της Ακρόπολης µε την έννοια της εθνικής ταυτότητας για τους περισσότερους Έλληνες.
Όλα αυτά καλύπτονται από άρθρα του Χάρτη της Βενετίας και αφορούν όλο το ιστορικό και πολιτιστικό κτισµένο περιβάλλον µας. Ειδικά όµως για τα εξαιρετικά πολύτιµα µνηµεία της Ακρόπολης η ΕΣΜΑ θέσπισε από το 1975 µερικές συµπληρωµατικές αρχές που είναι εφαρµόσιµες µόνον σε κλασικά ελληνικά µνηµεία κατασκευασµένα από λαξευτό λίθο ή µάρµαρο, και τις οποίες τηρεί µε αυστηρότητα και συνέπεια έως τώρα.
α. Αναστρεψιµότητα. ∆υνατότητα δηλαδή να επανέλθουµε στην κατάσταση που βρισκόταν το µνηµείο (ή µέρος του µνηµείου) πριν από την επέµβασή µας.
Αυτή επιτυγχάνεται µε δύο τρόπους: αφ’ ενός µε τον σεβασµό του αρχαίου υλικού και αφ΄ ετέρου µε τη συστηµατική τεκµηρίωση πριν και κατά την επέµβαση.
Πράγµατι, σε αντίθεση µε τον “τρόπο του Μπαλάνου”, ποτέ δεν απολαξεύεται ένα αρχαίο µέλος και οι µικρές εγκοπές οι απολύτως απαραίτητες για τους συνδέσµους από τιτάνιο περιορίζονται αποκλειστικώς σε θραυσιγενείς επιφάνειες· ποτέ δεν γίνονται σε λαξευµένες αρχαίες.
Μια ειδική τεχνική καθιερώθηκε για τις περιπτώσεις προσαρµογής νέου µαρµάρου σε ακρωτηριασµένα αρχιτεκτονικά µέλη (βλ. έντυπο Νο 4).
Η τεκµηρίωση άλλωστε, η οποία περιλαµβάνει ακριβή σχέδια και φωτογραφίες των µελών, προ, κατά το διάστηµα και µετά από κάθε επέµβαση δίνει τη δυνατότητα όχι µόνον ελέγχου της εργασίας αλλά και έρευνας ιστορικής αξίας πληροφοριών για µέλη που ενσωµατώνονται στην τελική ολοκληρωµένη µορφή του µνηµείου.
β. Σεβασµός στην αυτοτέλεια και τον δοµικό ρόλο κάθε αρχιτεκτονικού µέλους.
Κατά την επέµβαση όλα τα µαρµάρινα µέλη θεωρούνται αυτοδύναµα έργα τέχνης και αποκαθίστανται, όπου αυτό είναι απαραίτητο, έτσι ώστε να ξαναπάρουν τον αρχικό δοµικό τους ρόλο και την αρχική τους αντοχή µέσα στη συνολική κατασκευή.
Εννοείται ότι µε βάση την αρχή αυτή όλες οι παρατοποθετήσεις µελών που είχαν γίνει σε παλαιότερες αναστηλώσεις (όπως λ.χ. των λίθων των πλαγίων τοίχων του Ερεχθείου) τώρα διορθώνονται.
γ. Περιορισµός των επεµβάσεων στις απαραίτητες.
Με κανένα τρόπο δεν επιθυµούµε να ανακατασκευάσουµε τµήµατα των µνηµείων που έχουν καταστραφεί.
Οι προσθήκες νέου µαρµάρου ή νέων ολοκληρωµένων αρχιτεκτονικών µελών γίνονται µόνον όταν είναι απαραίτητο να στερεωθούν ή να υποστηριχθούν αυθεντικά αρχαία µέλη.
Τα µνηµεία διατηρούν τον χαρακτήρα του ερειπίου που έχουν και ο οποίος µαρτυρεί την ιστορική τους διαδροµή και διακριτικά βελτιώνεται η αναγνωσιµότητά τους.
δ. ∆ιαφάνεια. Σύµφωνα µε τις διεθνείς πλέον εξελίξεις κάθε δηµόσιο έργο πρέπει να είναι προσιτό στους πολίτες.
Ειδικώς τα έργα για τη συντήρηση και την ανάδειξη των πολιτιστικών αγαθών, όπως είναι τα αρχαία και τα ιστορικά µνηµεία, τα οποία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, οφείλουν να παρουσιάζονται στο κοινό µε κάθε τρόπο.
Η Επιτροπή και η Υπηρεσία Συντήρησης Μνηµείων Ακρόπολης µε επιστηµονικές εκδόσεις, δηµοσιεύµατα, εκθέσεις, ταινίες, εκπαιδευτικά προγράµµατα, ενηµερωτικά δελτία και κυρίως τις διεθνείς συναντήσεις ειδικών τις οποίες έχει συγκαλέσει, ανταποκρίθηκε στο γενικό αυτό σύγχρονο αίτηµα για δηµοσιότητα
Ο Χάρτης της Βενετίας (www.icomos.org/venice-charter.html) είναι ένα διεθνώς αναγνωρισµένο κείµενο δεοντολογίας που σέβονται σχεδόν όλες οι χώρες, από το 1964 έως σήµερα.
Τα άρθρα του Χάρτη διασφαλίζουν τη διατήρηση των αξιών που αναγνωρίζουµε στα µνηµεία, τόσο κατά τη διαχείρισή τους όσο και κατά τις επεµβάσεις σ’ αυτά για την αποκατάσταση, τη συντήρηση και την αναστήλωσή τους.
Τα προστατευόµενα από το νόµο κτήρια, ως πολιτιστικά αγαθά, έχουν λοιπόν κατ’ αρχήν καλλιτεχνική αξία, πράγµα αυτονόητο για την Ακρόπολη, η οποία δεν επιτρέπεται να διαταραχθεί. Είναι όµως και κτήρια µε ιστορική και επιστηµονική αξία, είναι δηλαδή τεκµήρια της ιστορίας.
Όχι µόνον της εποχής που κατασκευάσθηκαν αλλά και όλων των εποχών, από τότε ως σήµερα. Ακόµα και οι καταστροφές και οι αλλοιώσεις έχουν αξία ιστορική γιατί µαρτυρούν τις περιπέτειες των µνηµείων δια µέσου των αιώνων.
Οι χρηστικές αξίες, εξυπηρέτησης σηµερινών αναγκών της κοινωνίας είναι επίσης σεβαστές.
Ειδικά για τα µνηµεία της Ακρόπολης µοναδική πια χρήση είναι αυτή του εκθέµατος· τον όρο πρέπει να τον δούµε µε πολύ ευρεία έννοια.
Ως αξίες περιβάλλοντος πρέπει να δούµε τον Βράχο µε τα µνηµεία του ως πολύτιµο στοιχείο του αθηναϊκού αστικού τοπίου.
Ως αξίες συναισθηµατικές πρέπει να δούµε τις ειδικές εκείνες σχέσεις που συνδέουν τα µνηµεία της Ακρόπολης µε την έννοια της εθνικής ταυτότητας για τους περισσότερους Έλληνες.
Όλα αυτά καλύπτονται από άρθρα του Χάρτη της Βενετίας και αφορούν όλο το ιστορικό και πολιτιστικό κτισµένο περιβάλλον µας. Ειδικά όµως για τα εξαιρετικά πολύτιµα µνηµεία της Ακρόπολης η ΕΣΜΑ θέσπισε από το 1975 µερικές συµπληρωµατικές αρχές που είναι εφαρµόσιµες µόνον σε κλασικά ελληνικά µνηµεία κατασκευασµένα από λαξευτό λίθο ή µάρµαρο, και τις οποίες τηρεί µε αυστηρότητα και συνέπεια έως τώρα.
α. Αναστρεψιµότητα. ∆υνατότητα δηλαδή να επανέλθουµε στην κατάσταση που βρισκόταν το µνηµείο (ή µέρος του µνηµείου) πριν από την επέµβασή µας.
Αυτή επιτυγχάνεται µε δύο τρόπους: αφ’ ενός µε τον σεβασµό του αρχαίου υλικού και αφ΄ ετέρου µε τη συστηµατική τεκµηρίωση πριν και κατά την επέµβαση.
Πράγµατι, σε αντίθεση µε τον “τρόπο του Μπαλάνου”, ποτέ δεν απολαξεύεται ένα αρχαίο µέλος και οι µικρές εγκοπές οι απολύτως απαραίτητες για τους συνδέσµους από τιτάνιο περιορίζονται αποκλειστικώς σε θραυσιγενείς επιφάνειες· ποτέ δεν γίνονται σε λαξευµένες αρχαίες.
Μια ειδική τεχνική καθιερώθηκε για τις περιπτώσεις προσαρµογής νέου µαρµάρου σε ακρωτηριασµένα αρχιτεκτονικά µέλη (βλ. έντυπο Νο 4).
Η τεκµηρίωση άλλωστε, η οποία περιλαµβάνει ακριβή σχέδια και φωτογραφίες των µελών, προ, κατά το διάστηµα και µετά από κάθε επέµβαση δίνει τη δυνατότητα όχι µόνον ελέγχου της εργασίας αλλά και έρευνας ιστορικής αξίας πληροφοριών για µέλη που ενσωµατώνονται στην τελική ολοκληρωµένη µορφή του µνηµείου.
β. Σεβασµός στην αυτοτέλεια και τον δοµικό ρόλο κάθε αρχιτεκτονικού µέλους.
Κατά την επέµβαση όλα τα µαρµάρινα µέλη θεωρούνται αυτοδύναµα έργα τέχνης και αποκαθίστανται, όπου αυτό είναι απαραίτητο, έτσι ώστε να ξαναπάρουν τον αρχικό δοµικό τους ρόλο και την αρχική τους αντοχή µέσα στη συνολική κατασκευή.
Εννοείται ότι µε βάση την αρχή αυτή όλες οι παρατοποθετήσεις µελών που είχαν γίνει σε παλαιότερες αναστηλώσεις (όπως λ.χ. των λίθων των πλαγίων τοίχων του Ερεχθείου) τώρα διορθώνονται.
γ. Περιορισµός των επεµβάσεων στις απαραίτητες.
Με κανένα τρόπο δεν επιθυµούµε να ανακατασκευάσουµε τµήµατα των µνηµείων που έχουν καταστραφεί.
Οι προσθήκες νέου µαρµάρου ή νέων ολοκληρωµένων αρχιτεκτονικών µελών γίνονται µόνον όταν είναι απαραίτητο να στερεωθούν ή να υποστηριχθούν αυθεντικά αρχαία µέλη.
Τα µνηµεία διατηρούν τον χαρακτήρα του ερειπίου που έχουν και ο οποίος µαρτυρεί την ιστορική τους διαδροµή και διακριτικά βελτιώνεται η αναγνωσιµότητά τους.
δ. ∆ιαφάνεια. Σύµφωνα µε τις διεθνείς πλέον εξελίξεις κάθε δηµόσιο έργο πρέπει να είναι προσιτό στους πολίτες.
Ειδικώς τα έργα για τη συντήρηση και την ανάδειξη των πολιτιστικών αγαθών, όπως είναι τα αρχαία και τα ιστορικά µνηµεία, τα οποία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, οφείλουν να παρουσιάζονται στο κοινό µε κάθε τρόπο.
Η Επιτροπή και η Υπηρεσία Συντήρησης Μνηµείων Ακρόπολης µε επιστηµονικές εκδόσεις, δηµοσιεύµατα, εκθέσεις, ταινίες, εκπαιδευτικά προγράµµατα, ενηµερωτικά δελτία και κυρίως τις διεθνείς συναντήσεις ειδικών τις οποίες έχει συγκαλέσει, ανταποκρίθηκε στο γενικό αυτό σύγχρονο αίτηµα για δηµοσιότητα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου