Δεκέμβριος
Ο Δεκέμβριος ή Δεκέμβρης είναι ο δωδέκατος και τελευταίος μήνας του έτους ανήκει στην εποχή του Χειμώνα κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και είναι ένας από τους 7 μήνες με διάρκεια 31 ημερών. Στα Λατινικά, decem σημαίνει δέκα, αφού ο Δεκέμβρης ήταν ο 10ος μήνας σύμφωνα με το Ρωμαϊκό ημερολόγιο. Με την άφιξη του Δεκεμβρίου το κρύο αρχίζει να είναι αρκετά τσουχτερό ενώ την 22 Δεκεμβρίου μπαίνει επισήμως ο Χειμώνας και ξεκινούν οι χιονοπτώσεις. Γι’ αυτό, άλλωστε ο Δεκέμβριος λέγεται και «Άσπρος μήνας», «Ασπρομηνάς» αλλά και «χιονιάς».
Τα λουλούδια του Δεκεμβρίου είναι ο νάρκισσος και ο ελαιόπρινος. Οι ζωδιακές πέτρες του είναι τουρκουάζ, λάπις λάζουλι, ζιρκόνιο και τανζανίτης. Ο Δεκέμβριος είναι ο μήνας με τις λιγότερες ώρες φωτός στο βόρειο ημισφαίριο και τις περισσότερες ώρες φωτός στο νότιο ημισφαίριο. Ο Δεκέμβρης πάντα ξεκινά την ίδια μέρα της εβδομάδας με τον Σεπτέμβριο.
Εορτές και Λαογραφία
Στο καλαντάρι του λαού μας ο Δεκέμβριος θεωρείται ιδιαίτερα «γιορτινός» λόγω των πολλών θρησκευτικών εορτών του όπως του Αγίου Διονυσίου στις 17 του μήνα. Ο Δεκέμβρης ονομάζεται, μεταξύ άλλων, και «κυρ Λευτέρης» από την γιορτή του αγίου Ελευθερίου στις 15 του μήνα που χαρίζει «καλή λευτεριά» στις έγκυες γυναίκες. Στης αγίας Άννας, στις 9 του μήνα, «η μέρα παίρνει ανάσα», ενώ στις 12, στην εορτή του αγίου Σπυρίδωνα «η μέρα παίρνει ένα σπυρί», αρχίζει δηλαδή να μεγαλώνει.
Στις αρχές, όμως, του μήνα έχουμε τα «Νικολοβάρβαρα» οπότε «κάνει νερά και χιόνια» όπως λέει ο λαός μας, ενώ οι ναυτικοί συμπληρώνουν: «Τ’ αϊ-Νικολοβάρβαρα, κατεβασιές και χιόνια, μπουράσκας και τελώνια». Για τον χειμώνα γίνεται και η εξής αναφορά: «Αν τ’ Αγιού Φιλίππου λείπω, τ’ Άγια των Αγιών δε λείπω, κι αν λείπω τ’ Άγια των Αγιών τ’ Αϊνικολοβάρβαρα είμαι εδώ». Άλλες παρόμοιες παροιμίες αναφέρουν επίσης ότι «Η αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει (το κρύο), ο αϊ-Σάββας σαβανώνει κι ο αϊ-Νικόλας παραχώνει».
Στις 4 Δεκεμβρίου τιμάται επίσης και η μνήμη του αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού (674-749) που χαρακτηρίζεται ως «οικουμενικός διδάσκαλος» και με γνώσεις τόσες «ώστε με τίποτα δεν θα μπορούσε να καταταγεί δεύτερος όσων είναι ονομαστοί». Ο δε Νικόλαος Γ. Πολίτης μας λέει ότι:
Χριστούγεννα και Ρώμη
Ο Δεκέμβριος, πάντως, όπως κι αν το δει κάποιος, είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένος με τον εορτασμό των Χριστουγέννων στις 25 του μήνα. Ο κύριος, μάλιστα, λόγος που έκανε την Εκκλησία να προσδιορίσει τον εορτασμό των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου είναι η προσπάθεια των Πατέρων, όπως αναφέρει ο Πάπας Γρηγόριος Α΄ «να μετατραπούν βαθμιαίως αι εορταί των εθνικών εις Χριστιανικάς», αφού η 25η Δεκεμβρίου ήταν για τη Ρώμη η κεντρική εορτή των Σατουρναλίων και της γέννησης του «αήττητου ηλίου», η γνωστή ως Dies Natalis Invicti Solis. Παράλληλα οι αρχαίοι Έλληνες γιόρταζαν τα Κρόνια (αφιερωμένα στον Κρόνο) και τα Διονύσια, καθώς επίσης και τα θεοφάνια ή επιφάνεια του ηλιακού θεού Φοίβου-Απόλλωνα.
Τα Σατουρνάλια ήταν η αρχαιότερη γιορτή των Ρωμαίων και την απέδιδαν στον Ρωμύλο ή στους Πελασγούς. Ξεχώρισε όμως από τις άλλες αγροτικές γιορτές τους το 217 π.Χ. Οι γιορτές αυτές έπαιρναν πανηγυρικό χαρακτήρα και είχαν κατακτήσει ολόκληρο τον ελληνορωμαϊκό κόσμο. Άρχιζαν με τα Βρουμάλια από τις 24 Νοεμβρίου έως τις 17 Δεκεμβρίου και ακολουθούσαν τα Σατουρνάλια από τις 18 έως τις 24 Δεκεμβρίου. Κατά την κεντρική ημέρα της γιορτής του «αήττητου ηλίου» στις 25 Δεκεμβρίου, εορταζόταν το γεγονός της τροπής του ηλίου, που άρχιζε και πάλι να ανεβαίνει στον ουρανό, να μεγαλώνουν οι ημέρες, και μαζί τους οι ζωογόνες ακτίνες του ήλιου ξανάκαναν τη Γη να καρποφορήσει.
Επειδή, λοιπόν, οι πρώτοι χριστιανοί ήσαν εκτός νόμου στη Ρώμη, και δεν τους επιτρεπόταν να συναντιούνται ή να εκκλησιάζονται μαζί, οι συναντήσεις τους γίνονταν κρυφά και σε μικρές ομάδες στις κατακόμβες τους, όπου και τελούσαν τις θρησκευτικές τους εορτές. Για να αποφύγουν λοιπόν τους διωγμούς αποφάσισαν να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου, όταν οι Ρωμαίοι ήσαν απασχολημένοι με τις δικές τους γιορτές των Σατουρναλίων. Μ’ αυτόν τον τρόπο έλπιζαν να μην ανακαλυφθούν από τους εορτάζοντες Ρωμαίους.
Έτσι η 25η Δεκεμβρίου ως ημέρα εορτασμού των Χριστουγέννων, καθιερώθηκε για πρώτη φορά στη Ρώμη κατά τα μέσα περίπου του 4ου μ.Χ. αιώνα, ενώ κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορίας του Ιουστινιανού, τον 6ο αιώνα, ο εορτασμός των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου ξαπλώθηκε σ’ ολόκληρη την Ανατολή εκτός από την Αρμενία όπου διατηρήθηκε ο συνεορτασμός στις 6 Ιανουαρίου.
Ο εορτασμός όμως των Χριστουγέννων την ίδια ημέρα που οι εθνικοί γιόρταζαν τα δικά τους Σατουρνάλια ή Κρόνια είχε και τις δυσμενείς του επιπτώσεις. Γιατί, σιγά-σιγά, και ιδιαίτερα μεταξύ του 5ου και 8ου αιώνα, πολλά από τα απαράδεκτα για την εκκλησία έθιμα των αρχαίων εορτασμών πέρασαν και στην Χριστιανική εορτή και ιδιαίτερα στο Βυζάντιο «όπου ο λαός τα ακολουθούσε με υπερβολή και γι’ αυτό οι Πατέρες της Εκκλησίας ή οι Κανόνες των Συνόδων τα πολεμούσαν». Το 729 μ.Χ. μάλιστα ο Πάπας Ζαχαρίας αναγκάστηκε να απαγορεύσει με αυστηρότητα τους εορτασμούς των Χριστουγέννων του τύπου των αρχαίων Καλενδών.
Εντούτοις πολλά από τα έθιμα αυτά των Σατουρναλίων και των Καλενδών, που διαρκούσαν 12 συνολικά ημέρες, διατηρούνται ακόμη και σήμερα στους εορτασμούς του «Δωδεκαημέρου» του χρονικού δηλαδή διαστήματος μεταξύ των δυο μεγάλων ακινήτων εορτών της Χριστιανοσύνης των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου, και των Θεοφανίων στις 6 Ιανουαρίου.
Ηλιοστάσιο
Ο εορτασμός της 25ης Δεκεμβρίου από τους αρχαίους είχε μία σπουδαία αστρονομική σημασία. Στην εποχή μας, ο Ήλιος βρίσκεται στο νοτιότερο ύψος του στις 22 Δεκεμβρίου. Επί έξι μήνες, κάθε μέρα χαμηλώνει όλο και περισσότερο στον ουρανό ανατέλλοντας όλο και πιο αργά και δύοντας καθημερινά νωρίτερα. Μετά τις 22 Δεκεμβρίου όμως, ο Ήλιος αρχίζει σιγά-σιγά να αναρριχάται και πάλι στον ουρανό, και οι μέρες αρχίζουν να μεγαλώνουν. Έτσι, τα μεσημέρια ο Ήλιος φαίνεται όλο και πιο ψηλά στον ουρανό. Ονομάζουμε την 22α Δεκεμβρίου ημέρα της «χειμερινής τροπής του Ηλίου», οπότε ο Ήλιος σταματάει την προς Νότο κίνησή του και τρέπεται στην αντίθετη φορά, προς Βορρά. Επειδή μάλιστα για μερικές ημέρες πριν και μετά τη «χειμερινή τροπή» ο Ήλιος φαίνεται να αργοστέκεται πάνω στην εκλειπτική σαν να είναι έτοιμος να σταματήσει, η χειμερινή τροπή ονομάζεται επίσης και «χειμερινό ηλιοστάσιο». Η ημέρα αυτή επισημαίνει επίσης την αρχή της εποχής του Χειμώνα.
Ημερολόγια: Ιουλιανό και Γρηγοριανό
Το πρόβλημα αρχίζει με το Ιουλιανό Ημερολόγιο που εισήγαγε ο Ιούλιος Καίσαρ το 44 π.Χ. που είχε όμως κι αυτό τις δικές του ατέλειες γιατί έχανε μία ημέρα κάθε 128 χρόνια. Το Ιουλιανό λοιπόν ημερολόγιο είχε θεσπίσει την «χειμερινή τροπή του Ηλίου», το χειμερινό δηλαδή ηλιοστάσιο, στις 25 Δεκεμβρίου, αλλά με την πάροδο των ετών το προστιθέμενο μικρό λάθος είχε μεταθέσει την πραγματική ημερομηνία της χειμερινής τροπής. Έτσι λοιπόν το 325 μ.Χ. το έτος που έγινε η Σύνοδος της Νίκαιας, η χειμερινή τροπή συνέβαινε στις 22 Δεκεμβρίου. Η μετάθεση όμως του Χειμερινού Ηλιοστασίου συνεχίστηκε χωρίς να διορθωθεί μέχρι και το έτος 1582, οπότε η χειμερινή τροπή συνέβαινε στις 12 Δεκεμβρίου.
Τότε ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄ εισήγαγε μία νέα μεταρρύθμιση, γι’ αυτό και το νέο ημερολόγιο, αυτό που χρησιμοποιούμε σήμερα, ονομάζεται Γρηγοριανό, και χάνει μία μόνον ημέρα στα 3.333 χρόνια. Για να γίνει μια καινούρια αρχή, η Γρηγοριανή μεταρρύθμιση έτρεψε τη θέση του ημερολογίου προς τα εμπρός με βάση το έτος της Συνόδου της Νίκαιας και όχι το έτος εισαγωγής του Ιουλιανού ημερολογίου, το 44 π.Χ. Γι’ αυτό και το Χειμερινό Ηλιοστάσιο συμβαίνει σήμερα στις 22 Δεκεμβρίου, και ο πρωταρχικός λόγος για τον εορτασμό της 25ης Δεκεμβρίου έχει πια χαθεί.
Γεγονότα
Πηγές
- Σιμόπουλος, Διονύσης Π. Οι Μήνες Νοέμβριος και Δεκέμβριος, Γεωτρόπιο Ελευθεροτυπίας, Τεύχος 498 (31 Οκτωβρίου 2009)
- Συλλογικό (Επιμέλεια: Κωστής Γιούργος), Αφιέρωμα: Δεκέμβριος, ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ Καθημερινής, 2 Δεκεμβρίου 2001
Γεγονότα
- 800 - Ο Καρλομάγνος κρίνει τις κατηγορίες εναντίον του Πάπα Λέοντα Γ΄ στο Αποστολικό Παλάτι.
- 1420 - Πανηγυρική είσοδος του Φιλίππου Γ΄ της Βουργουνδίας, του Καρόλου ΣΤ΄ της Γαλλίας και του Ερρίκου Ε΄ της Αγγλίας στο Παρίσι.
- 1640 – Τέλος της Ιβηρικής Ένωσης: Η Πορτογαλία ανακηρύσσει βασιλιά τον Ιωάννη Δ΄ τερματίζοντας μία περίοδο 60 ετών προσωπικής ένωσης των στεμμάτων της Πορτογαλίας και της Ισπανίας.
- 1822 - Ο Πέτρος Α΄ στέφεται αυτοκράτορας της Βραζιλίας.
- 1834 - Καταργείται η δουλεία στην Αποικία του Ακρωτηρίου, σύμφωνα με την Πράξη κατάργησης της δουλείας του 1833.
- 1862 - Ο πρόεδρος των Η.Π.Α. Αβραάμ Λίνκολν επιβεβαιώνει την αναγκαιότητα κατάργησης της δουλείας όπως διέταξε δέκα εβδομάδες νωρίτερα με τη Διακήρυξη Χειραφέτησης.
- 1913 - Αρχίζει να λειτουργεί το μετρό του Μπουένος Άιρες, ο πρώτος υπόγειος σιδηρόδρομος στο νότιο ημισφαίριο και τη Λατινική Αμερική.
- 1913 - Η Ford Motor Company παρουσιάζει την πρώτη κινούμενη γραμμή συναρμολόγησης.
- 1913 – Η Κρήτη προσαρτάται στην Ελλάδα.
- 1918 - Η Τρανσυλβανία ενώνεται με το Βασίλειο της Ρουμανίας, μετά την ενσωμάτωση της Βεσσαραβίας (27 Μαρτίου) και της Βουκοβίνας (28 Νοεμβρίου).
- 1918 - Το Βασίλειο της Ισλανδίας γίνεται κυρίαρχο κράτος, αλλά παραμένει μέρος του Βασιλείου της Δανίας.
- 1918 - Ανακηρύσσεται το Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων (αργότερα γνωστό ως Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας).
- 1924 - Διεξάγεται ο πρώτος αγώνας του NHL στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, καθώς οι Μπόστον Μπρούινς δίνουν στη Βοστώνη τον πρώτο τους αγώνα πρωταθλήματος εντός έδρας.
- 1941 - Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: Ο αυτοκράτορας της Ιαπωνίας, Χιροχίτο, δίνει την τελική έγκριση για την έναρξη του πολέμου εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών.
- 1955 - Αμερικανικό Κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα: Στο Μοντγκόμερι (Αλαμπάμα), η μοδίστρα Ρόζα Παρκς αρνείται να παραχωρήσει σ' έναν λευκό τη θέση της στο λεωφορείο και συλλαμβάνεται. Το περιστατικό θα οδηγήσει στο μποϋκοτάζ των λεωφορείων στο Μοντγκόμερυ.
- 1958 - Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία αποκτά δική της κυβέρνηση εντός της Γαλλικής Ένωσης.
- 1959 - Ψυχρός πόλεμος: Εναρκτήρια ημερομηνία υπογραφής της Συνθήκης της Ανταρκτικής, η οποία διαχωρίζει την Ανταρκτική ως επιστημονική προστατευόμενη περιοχή και απαγορεύει τη στρατιωτική δραστηριότητα στην ήπειρο.
- 1967 - Έκρηξη αυτοσχέδιας βόμβας στην Ομόνοια. Σκοτώνεται μία νέα γυναίκα. Το γεγονός δίνει την αφορμή στο στρατιωτικό καθεστώς να επιδοθεί σε παραλήρημα εναντίον των "αναρχικών και ανατρεπτικών στοιχείων".
- 1968 - Χάος για άλλη μια φορά στην Αθήνα και τα προάστια από πολύωρη νεροποντή, πρωτοφανούς έντασης. Τετραμελής οικογένεια Καναδών πνίγεται μέσα στο αυτοκίνητό της, που παρασύρεται από το χείμαρρο Καρίβαλη στον Κοκκιναρά. Επτά νεκροί κατά τη διάρκεια της νύχτας σε τροχαία.
- 1974 - Boeing 727 της Trans World Airlines (TWA) συντρίβεται στη Βιρτζίνια, σκοτώνοντας και τους 92 επιβαίνοντες.
- 1974 - Boeing 727 της Northwest Airlines συντρίβεται βορειοδυτικά του Διεθνούς Αεροδρομίου Τζον Κένεντι.
- 1981 – Αεροσκάφος McDonnell Douglas MD-80 της Inex-Adria Aviopromet συντρίβεται στην Κορσική, σκοτώνοντας και τους 180 επιβαίνοντες.
- 1989 - Πραγματοποιείται στις Φιλιππίνες αποτυχημένο αιματηρό πραξικόπημα με σκοπό την καθαίρεση της Κορασόν Ακίνο.
- 2002 – Δημιουργείται η Ελληνική Βικιπαίδεια.
Γεννήσεις
- 1081 - Λουδοβίκος ΣΤ΄, βασιλιάς της Γαλλίας
- 1083 - Άννα Κομνηνή, Βυζαντινή ιστορικός
- 1566 - Φίλιππος του Νασσάου-Βιάντεν, κόμης του Νασσάου
- 1743 - Μάρτιν Χάινριχ Κλάπροτ, Γερμανός χημικός
- 1761 - Μαρί Τισό, Γαλλίδα γλύπτρια
- 1781 - Ουΐλιαμ Πάρκερ, Άγγλος ναύαρχος
- 1844 - Αλεξάνδρα της Δανίας, βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου
- 1896 - Γκεόργκι Ζούκοφ, Ρώσος στρατηγός
- 1901 - Ουίλιαμ Ντάνιελς, Αμερικανός κινηματογραφιστής
- 1901 - Ιωάννης Συκουτρής, Έλληνας φιλόλογος
- 1911 - Ιωάννης Χατζηδήμος, Έλληνας πολιτικός
- 1912 - Γεώργιος Βλάχος, Έλληνας ακαδημαϊκός
- 1923 - Μορίς, Βέλγος δημιουργός κόμικς
- 1927 - Άμπι Μαν, Αμερικανός σεναριογράφος
- 1929 - Αλφρέντ Μοϊσίου, Αλβανός πολιτικός
- 1931 - Ράικο Κουζμάνοβιτς, Σέρβος πολιτικός
- 1931 - Μάξγουελ Ρίτσαρντς, πρόεδρος του Τρινιντάντ και Τομπάγκο
- 1935 - Γούντι Άλεν, Αμερικανός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και ηθοποιός
- 1937 - Βάιρα Βίκε-Φραϊμπέργκα, Λετονή πολιτικός
- 1944 - Τζον Ντένσμορ, Αμερικανός ντράμερ (The Doors)
- 1945 - Μπέτι Μίντλερ, Αμερικανίδα τραγουδίστρια και ηθοποιός
- 1947 - Αλαίν Μπασούνγκ, Γάλλος τραγουδοποιός και ηθοποιός
- 1949 - Πάμπλο Εσκομπάρ, Κολομβιανός έμπορος ναρκωτικών
- 1949 - Σεμπαστιάν Πινιέρα, Χιλιανός επιχειρηματίας και πολιτικός
- 1950 - Τέμπα Ντλαμίνι, πρωθυπουργός της Σουαζιλάνδης
- 1950 - Φίλιππος Πετσάλνικος, Έλληνας πολιτικός
- 1957 - Κρις Πόλαντ, Αμερικανός κιθαρίστας (Megadeth)
- 1971 - Έμιλι Μόρτιμερ, Αγγλίδα ηθοποιός
- 1982 - Χρήστος Καλαντζής, Έλληνας ποδοσφαιριστής
- 1982 - Χρήστος Μελίσσης, Έλληνας ποδοσφαιριστής
Θάνατοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- 1135 - Ερρίκος Α΄, βασιλιάς της Αγγλίας
- 1374 - Μάγκνους Δ΄, βασιλιάς της Σουηδίας
- 1455 - Λορέντσο Γκιμπέρτι, Ιταλός γλύπτης
- 1483 - Καρλόττα της Σαβοΐας, βασίλισσα της Γαλλίας
- 1521 - Πάπας Λέων Ι΄
- 1530 - Μαργαρίτα, πριγκίπισσα των Αστουριών
- 1633 - Ισαβέλλα Κλάρα Ευγενία, ινφάντα της Ισπανίας
- 1640 - Γεώργιος Γουλιέλμος, εκλέκτορας του Βρανδεμβούργου
- 1764 - Κρίστιαν Γκόλντμπαχ, Πρώσος μαθηματικός
- 1825 - Αλέξανδρος Α΄, τσάρος της Ρωσίας
- 1947 - Άλιστερ Κρόουλι, Άγγλος αποκρυφιστής
- 1947 - Γκόντφρεϊ Χάρολντ Χάρντι, Άγγλος μαθηματικός
- 1964 - Χαρίλαος Βασιλάκος, Έλληνας δρομέας
- 1972 - Ανδρέας Τζήμας, Έλληνας πολιτικός
- 1973 - Νταβίντ Μπεν Γκουριόν, Ισραηλινός πολιτικός
- 1993 - Ρέι Γκίλεν, Αμερικανός τραγουδιστής (Black Sabbath)
- 2005 - Γκαστ Αβράκωτος, Αμερικανός πράκτορας της CIA
- 2006 - Κλοντ Ζαντ, Γαλλίδα ηθοποιός
- 2007 - Κεν Μακ Γκρέγκορ, Αυστραλός αντισφαιριστής
- 2012 - Χοσέ Μπεναζέραφ, Γάλλος σκηνοθέτης
- 2014 - Δημήτρης Τριχόπουλος, Έλληνας ιατρός
Αργίες και εορτές
- Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS
Ορθόδοξο εορτολόγιο
Δεκέμβριος | ||||||
Κυρ. | Δευτ. | Τρ. | Τετ. | Πεμ. | Παρ. | Σαβ. |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 31 | ||||
2019 |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου