Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS: Rock The Ribbon!

1.Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS 2020: Rock the ribbon!

Αλήθεια, γνώριζες πως 37.9 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως είναι φορείς του ιού HIV, εκ των οποίων μόνο τα 23.3 εκατομμύρια έχουν πρόσβαση σε αντιρετροϊκή θεραπεία; Ήξερες πως τα 1.7 εκατομμύρια αφορά ηλικίες κάτω των δεκαπέντε ετών και οι 160.000 έφηβους δεκατεσσάρων ετών μέχρι και νεογέννητα βρέφη; Αν η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα είναι αρνητική, τότε είναι κάτι παραπάνω από αναγκαίο να υπογραμμίσουμε για μία ακόμη φορά, πως ο ιός του HIV δεν είναι μία ασθένεια που αφορά αποκλειστικά και μόνο τα οροθετικά άτομα, αλλά και όλους τους υπόλοιπους με τους οποίους τα άτομα αυτά αλληλοεπιδρούν καθημερινά, δηλαδή όλους εμάς.

Ακριβώς για αυτό, η φετινή παγκόσμια καμπάνια της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του AIDS με το σύνθημα «», σκοπό έχει να παρακινήσει όλο τον κόσμο από κάθε γωνιά του πλανήτη, να σταθεί έμπρακτα στο πλάι αυτών των ανθρώπων με κάθε ευρηματικό τρόπο. Διαδίδοντας το μήνυμα, καταπολεμώντας το στίγμα και βάζοντας ένα τέλος στη μοναξιά και την απομόνωση των οροθετικών από την υπόλοιπη κοινωνία.

Για την ιστορία, από το 1988, έπειτα από απόφαση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, η 1^η Δεκέμβρη καθιερώθηκε επίσημα ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS και η πρώτη παγκόσμια «γιορτή» όλων των εποχών. Σκοπός αυτού του ορόσημου, ήταν να συσπειρωθεί ο πλανήτης σε μία δυνατή γροθιά ενάντια στην ασθένεια και σε μία αγκαλιά αλληλεγγύης για τα άτομα που ζουν καθημερινά αντιμέτωπα με τον ιό του HIV. Ταυτόχρονα, αποτελεί σαφώς και ένα πλαίσιο μνήμης, για όλους τους ανθρώπους που έφυγαν πρόωρα από κοντά μας, νικημένοι από τον συγκεκριμένο ιό.

Παρότι έκτοτε πέρασαν περισσότερα από τριάντα χρόνια ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, εξονυχιστικής μελέτης και συνεχής ενημέρωσης αναφορικά με τον ιό και την προστασίας μας από αυτόν, τα ευρήματα που προκύπτουν από τις πιο πρόσφατες έρευνες, αποκαλύπτουν πως τα βήματα που διανύσαμε ήταν αξιοσημείωτα, αλλά σίγουρα δεν μας έχουν φέρει ακόμη στο επιθυμητό σημείο. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες μετρήσεις, αυτές που πραγματοποιήθηκαν στην εκπνοή του 2018, τη συγκεκριμένη χρονιά 770.00 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από ασθένειες-παράγοντες άμεσα συνδεδεμένους με τον HIV, αριθμός ελπιδοφόρος σε σύγκριση πάντα με τα 1.2 εκατομμύρια που καταμετρήθηκαν το 2010.

Κλείνοντας, έχει σημασία να επαναλαμβάνουμε κάθε χρόνο, πως η πρόληψη και η ενημέρωση είναι οι σημαντικότεροι και οι μοναδικοί «σύμμαχοι» που έχουμε, στην άνιση «μάχη» ενάντια στη μάστιγα του HIV. Όσο πιο έγκυρα ενημερωμένοι είμαστε γύρω από το θέμα, τόσο καλύτερα θα προφυλάξουμε τον εαυτό μας, ενώ συγχρόνως θα είμαστε σε θέση να αποτρέψουμε τον άδικο κοινωνικό αποκλεισμό αλλά και να προασπίσουμε τα δικαιώματα των ατόμων που είναι φορείς.

2.Γιατί να είναι ταμπού για μία γυναίκα να αγοράζει προφυλακτικά;

Όσο προοδευτικοί κι αν είμαστε, όσο «προχώ» κι αν το παίζουμε, για έναν μυστήριο λόγο εξακολουθούμε να είμαστε κολλημένα μυαλά. Κι εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι οι άντρες που αγοράζουν προφυλακτικά θεωρούνται μάτσο γιατί έχουν έντονη σεξουαλική ζωή, ενώ οι γυναίκες «εύκολες» και «δεύτερες».

Είναι από αυτά τα τρελά που συμβαίνουν στη ζωή. Που η λογική λέει «μπράβο στο κορίτσι που νοιάζεται για την υγεία της», αλλά το πονηρό μυαλό το μεταφράζει κάπως έτσι: «Αυτή τους αλλάζει σαν τα πουκάμισα». Κι ενώ όλοι μας μαθαίνουμε από μικροί πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η προστασία στο σεξ για την αποφυγή των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων που μπορεί να σου κοστίσει τη ζωή, μένουμε στο ρηχό, στο εύπεπτο: «Καλή είναι και του λόγου της…».

Ας μπούμε λίγο στο μυαλό αυτού που πιστεύει ότι οι γυναίκες που αγοράζουν προφυλακτικά και οι γυναίκες που έχουν πάντοτε προφυλακτικά στην τσάντα τους ή στο κομοδίνο τους, είναι τσούλες.

• «Για να αγοράζει προφυλακτικά, πάει συνέχεια με διαφορετικούς άνδρες»

Μπα; Σοβαρά τώρα; Δηλαδή αν κάνει σεξ με έναν καινούργιο παρτενέρ, αλλά συνευρεθεί μαζί του αρκετές φορές και για μεγάλο διάστημα, τότε δεν πρέπει να φορέσει προφυλακτικό; Ή μήπως πρέπει να φορέσει προφυλακτικό μόνο την πρώτη φορά γιατί… «δεν τον ξέρει κι από χθες…», αλλά τις επόμενες μέρες «δεν τρέχει και τίποτα, το έχουν κάνει πολλές φορές…». Ας συγκεντρωθούμε λίγο. Ο κίνδυνος δεν υπάρχει μόνο την πρώτη φορά. Είναι εκεί, καραδοκεί. Υπάρχει και τη δεύτερη και την τρίτη και την 20ή. Και επίσης εσύ πώς βγάζεις το ασφαλές συμπέρασμα ότι η λίστα της είναι μακρά επειδή αγοράζει προφυλακτικά; Δεν ξέρω αν το γνωρίζεις, αλλά ακόμη και τα νέα κορίτσια που αποφασίζουν να κάνουν σεξ για πρώτη φορά με τον σύντροφό τους, φορούν προφυλακτικό. Ή αν δεν το κάνουν, θα έπρεπε. Είναι κι αυτές «εύκολες»; Ή απλώς είναι ενσυνείδητες και καλά ενημερωμένες για τους πιθανούς κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσουν κάνοντας ελεύθερα σεξ;

• «Για να έχει προφυλακτικά στην τσάντα της είναι εύκολη»   

Πας μαζί της και λίγο πριν την πράξη βγάζει από την τσάντα της ένα προφυλακτικό (κάτι που θα μπορούσες να είχες κάνει πρώτος, αλλά είσαι από αυτούς τους ανεγκέφαλους που «δεν απολαμβάνεις το σεξ με προφυλακτικό»). Ποια είναι η λογική σκέψη που θα έπρεπε να κάνεις; «Σωστή η τύπισσα, για να το κάνει μαζί μου σημαίνει ότι το κάνει με όλους, άρα δεν κινδυνεύω να κολλήσω κάτι» ή «μπράβο της, πάνω απ’ όλα η υγεία της, δεν με ξέρει κι από χθες». Αντ’ αυτού, εσύ σκέφτεσαι πόσο εύκολη γκόμενα είναι και ξενερώνεις πριν καν αρχίσεις ή το κάνεις και μετά δεν την ξαναπαίρνεις τηλέφωνο. Γιατί; Γιατί την επόμενη μέρα στον καφέ με τους φίλους σου λες… «μαλάκες, είχε μαζί της έτοιμο το προφυλακτικό!» Πόσο παιδιάστικη αντίληψη… Για όνομα του Θεού. Ενηλικιώσου.

Με λίγα λόγια, απ’ όπου κι αν το πιάσεις το θέμα, καταλήγουμε σε έναν βασικό πυλώνα: Το ήθος. Που ακόμη και σήμερα, νέοι άνθρωποι που έχουν τελειώσει Πανεπιστήμια (δεν αναφέρομαι καθόλου σε ανθρώπους μεγαλύτερων ηλικιών που δεν είχαν την ευκαιρία λόγω έλλειψης παιδείας και γνώσεων να ενημερωθούν για το τι σημαίνει AIDS) που κάνουν καριέρα και θεωρούνται ανοιχτόμυαλοι, ακόμη κι αυτοί λοιπόν, συνδέουν την κατοχή προφυλακτικού από γυναίκα, με την έλλειψη ήθους.

Τώρα τι να σου πω κι εσένα κορίτσι μου; Θα σου πω αυτά που θα έλεγα στις κόρες μου: Αδιαφόρησε για το τι σκατά θα σκεφτεί ο Χ ή Ψ τύπος για εσένα. Πάνω από κάθε ολιγόλεπτη ηδονή, είναι η υγεία σου. Έχεις δει άνθρωπο να λιώνει σαν κερί από AIDS;

Δεν κινδυνεύεις μόνο από την διείσδυση χωρίς προφυλακτικό. Κινδυνεύεις κι από το στοματικό σεξ χωρίς προφυλακτικό: Υπάρχει κίνδυνος να κολλήσεις HIV, αν έχεις πληγές ή γδαρσίματα στο στόμα του, ακόμα και μικρές αμυχές που μπορεί να προκληθούν από το βούρτσισμα των δοντιών σου πριν από τη σεξουαλική πράξη.

Ο HIV προσβάλει ανθρώπους σε κάθε σημείο του φάσματος επικινδυνότητας και κοινωνικής θέσης. Με λίγα λόγια, ο κουστουμάτος κύριος από το γραφείο που κατέχει υψηλή διοικητική θέση και τρώει σε καλά εστιατόρια ΔΕΝ αποκλείεται να έχει AIDS. Γιατί το AIDS δεν κάνει εξαιρέσεις. Είτε προέρχεσαι από μία εύπορη οικογένεια, είτε από μία φτωχή, αν έκανες απερίσκεπτα σεξ στη ζωή σου, έχεις τις ίδιες πιθανότητες να κολλήσεις. Μη θεωρήσεις ποτέ ως κριτήριο χρήσης προφυλακτικού την κοινωνική θέση κάποιου άνδρα. ΠΟΤΕ!

Είναι σημαντικό να ξέρεις ότι: Οι περισσότεροι άνθρωποι με HIV μόλυνση δεν δείχνουν άρρωστοι. Πολλοί άνθρωποι με HIV μόλυνση δεν έχουν κάνει τεστ και δεν γνωρίζουν ότι έχουν μολυνθεί. Είναι σημαντικό να γνωρίζεις ότι ο HIV ΔΕΝ μεταδίδεται με σάλιο, δάκρυα, ιδρώτα, κόπρανα ή ούρα, αγκαλιά, φιλί, μασάζ, χειραψία, τσιμπήματα εντόμων, συγκατοίκηση με κάποιον οροθετικό, κοινή χρήση τουαλέτας ή ντους.

Μα πάνω απ’ όλα να θυμάσαι: Ο κίνδυνος της μετάδοσης του HIV μειώνεται σημαντικότατα χρησιμοποιώντας προφυλακτικό. Μπορείς να προστατεύσεις τον εαυτό σου από τον HIV με τη γνώση. Κατανοώντας πώς μεταδίδεται ο HIV και γνωρίζοντας καλά τον εαυτό σου και τον σύντροφό σου, έχεις το κλειδί της προστασίας έναντι του ιού HIV.

3.AIDS: Είσαι σίγουρος ότι έχεις κατανοήσει και το «μάθε» και το «προφυλάξου»;

Το AIDS, για εμάς που γεννηθήκαμε τη δεκαετία του ΄70, μπήκε στη ζωή μας τη δεκαετία του ΄80 σαν φήμη, σαν κάτι μακρινό που αφορά στους άλλους, ως «η ασθένεια των ομοφυλόφιλων» που «κατασκευάστηκε σε εργαστήριο, για να τους ξεπαστρέψει». Οι περισσότεροι πιθανότατα δεν γνώριζαν καν τον πρώτο διάσημο που πέθανε από την ασθένεια αυτή, τον Κλάους Νόμι, παρότι ένα τουλάχιστον τραγούδι του το γνώριζαν άπαντες, εξαιτίας μιας πασίγνωστης τηλεοπτικής διαφήμισης: Ήταν το «Total Eclipse of the Sun». Το δεύτερο διάσημο θύμα όμως, το γνώριζαν όλοι και - κυρίως - όλες. Ήταν ένας όμορφος Αμερικανός ηθοποιός, μέγας γόης και γυναικοκατακτητής, που στη θέα του αναστέναζαν οι γυναίκες. Ήταν ο Ροκ Χάτσον.

Όταν ξεκίνησαν οι καμπάνιες για το AIDS, για την πρόληψή του, για τις προφυλάξεις που έπρεπε να παίρνει ο καθένας, το θέμα αντιμετωπίστηκε στη χώρα μας κάπως «ελαφρολαϊκά». Του τύπου «σιγά μην συμβεί σε μένα». Διότι στο κεφάλι μας είχαμε «κλειδώσει» ότι διατρέχουν υψηλό κίνδυνο οι ομοφυλόφιλοι, οι χρήστες ηρωίνης και αυτές που «πήγαιναν κάθε βράδυ με άλλον άντρα», λες και αποκλείεται μια από αυτές κάποιο από τα βράδια της, να είχε πάει και με εμάς. Και μέχρι να καταλάβουμε «τι» και «πώς», όλο και μαθαίναμε πως κάποιος που ξέραμε, κάποιος παλιός συμμαθητής, ένας γείτονας, μια που τη βλέπαμε στο κλαμπ που συχνάζαμε, κόλλησε AIDS.

Έχω την αίσθηση ότι πέρασαν αρκετά χρόνια και μετρήσαμε αρκετά θύματα για να το βάλουμε καλά στο μυαλό μας και να βάλουμε επίσης το προφυλακτικό στο πορτοφόλι ή το τσαντάκι μας, ώστε να το έχουμε πάντα μαζί μας, αν καθόταν η «καλή φάση». Και ήμασταν τυχεροί τελικά όσοι τη σκαπουλάραμε, ειδικά τον πρώτο καιρό που δεν γνωρίζαμε ή δεν πήραμε στα σοβαρά την απειλή, που παίζαμε με τις στατιστικές και το «σιγά μην τύχει σε μένα», που πάνω στην έξαψη του πάθους και τη ζαλάδα από το αλκοόλ δεν αγχωθήκαμε ιδιαίτερα που δεν είχαμε προφυλακτικό μαζί μας.

Αλλά σήμερα «δικαιολογίες» δεν υπάρχουν. Δεν υπάρχει ούτε το «δεν γνώριζα» και «δεν μου είπε κανείς», ούτε το «είναι η ασθένεια των ομοφυλόφιλων», ούτε φυσικά το «πλέον θεραπεύεται» - διότι δεν θεραπεύεται. Αντιμετωπίζεται, ναι. Υπάρχουν φάρμακα που ενισχύουν τον οργανισμό στη μάχη που δίνει, σε συνδυασμό με σωστή διατροφή, ξεκούραση και πολλή προσοχή. Αλλά το προφυλακτικό παραμένει ο Νο1 σύμμαχος και φίλος, ενάντια στο AIDS και ένα σωρό άλλα αφροδίσια νοσήματα. Και χρέος όλων μας, είναι να φροντίσουμε τα παιδιά μας, να έχουν την ενημέρωση ή και «πλύση εγκεφάλου» που πρέπει να τους γίνει, ώστε να μην ξεχαστούν ή «παραστρατήσουν» ποτέ. Να έχουν δηλαδή την ενημέρωση που δεν είχαμε εμείς και την «πλύση εγκεφάλου» που δεν μας έγινε ποτέ, ώστε να μη χρειαστεί ποτέ να παίξουν με τις πιθανότητες. Ώστε να μη χρειαστεί ποτέ να παίξουν τη ζωή τους κορόνα - γράμματα.

Το σλόγκαν «Μάθε και Προφυλάξου» λίγο - πολύ το ξέρουμε όλοι. Αλλά για να υπάρχει το δεύτερο, το «προφυλάξου», πρέπει να φροντίζουμε ξανά και ξανά να υπάρχει το πρώτο, το «μάθε». Είναι αδιανόητο στην εποχή μας, την εποχή της ενημέρωσης, των social media και την πολύπλευρης πληροφόρησης απ' όποια πλευρά και πηγή επιθυμεί κανείς, να μην κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας (κράτος, κοινωνία, επιστημονική κοινότητα, εκπαιδευτικό σύστημα και γονείς), ώστε όλοι οι άνθρωποι και ειδικά τα παιδιά, να μην γνωρίζουν το «μάθε». Ώστε να μπορούν από μόνα τους στη συνέχεια να περάσουν στο παρασύνθημα, που είναι το «προφυλάξου».

4.Εμένα γιατί ποτέ κανείς δεν μου είπε τι είναι το προφυλακτικό;

Μια αληθινή ιστορία όχι δικιά μου:

(Ήταν 1996 και ήμουν 10 χρονών.) Μόλις είχα γυρίσει από το σχολείο. Το είδα πάνω στο τραπέζι της κουζίνας. Ένα περιοδικό, γνωστό της εποχής. Μόλις το είχε αγοράσει η μητέρα μου. Είχε «δώρο» ένα δείγμα. Δεν ήταν αρώματος. Ήταν ένα τετράγωνο φακελάκι σε έντονο φλούο χρώμα. Δεν είχα ξαναδεί ποτέ στη ζωή μου παρόμοιο τετράγωνο φακελάκι. Δεν άντεξα. Το άνοιξα.

Όσο κι αν το περιεργάστηκα δεν κατάλαβα τι είναι. Η μητέρα μου μπήκε στην κουζίνα. «Γιατί το άνοιξες; Ήταν δικό σου;» μου είπε σε έντονο ύφος. Κατέβασα τα μάτια. Ένιωσα ενοχή. Ενοχή και ντροπή.

Αν με ρωτάς, 23 χρόνια μετά, θα σου πω πως ήταν η πιο άδικη αντιμετώπιση που θα μπορούσε να μου τύχει. Γιατί μπορεί να ήμουν μικρή για να μάθω σε τι χρησιμεύει ένα προφυλακτικό, ωστόσο, ως μητέρα και κόρη δεν μας δόθηκε ποτέ ξανά η ευκαιρία να συζητήσουμε για την προφύλαξη. Και για αυτό θα συνεχίζω να πιστεύω πως εκείνη την ημέρα, στο τραπέζι της κουζίνας, κρατώντας στα παιδικά μου χέρια ένα σκισμένο χαρτάκι και ένα πράγμα σαν… μπαλόνι, χάθηκε για εμάς η μεγαλύτερη ευκαιρία.

Γιατί; Διότι έκτοτε στο μυαλό μου το προφυλακτικό ήταν θέμα «ταμπού». Ήταν κάτι που η μαμά μου με έπιασε στα κρυφά να κοιτάζω και να περιεργάζομαι. Ήταν κάτι «απαγορευμένο».

Μέχρι σήμερα πιστεύω πως η μητέρα μου δεν ήταν έτοιμη να μου κάνει εκείνη τη στιγμή την κουβέντα που έπρεπε γύρω από το σεξ και τις προφυλάξεις. Κάτι που όπως φάνηκε δεν ήταν έτοιμη να κάνει ποτέ. Και δεν τα βάζω μαζί της. Όμως θα έπρεπε.

Γιατί ποτέ κανείς εμένα δεν μου είπε τι είναι το προφυλακτικό. Γιατί έπρεπε να το συζητήσω με τις φίλες μου, να διαβάσω στο διαδίκτυο ή να δω κάποια καμπάνια στην τηλεόραση ανήμερα της 1^ης Δεκεμβρίου, ώστε να αντιληφθώ τη σημαντικότητα της ύπαρξής του. Και είμαι σίγουρη πως δεν είμαι η μόνη.

Είμαι σίγουρη πως δεκάδες χιλιάδες κορίτσια εκεί έξω άργησαν πολύ να διαπιστώσουν τη χρησιμότητά του. Το γεγονός πως σώζει ζωές. Όπως είμαι σίγουρη πως πολλά ακόμη κορίτσια συνεχίζουν να αγνοούν τη σημαντικότητα της χρήσης του. Γιατί κι άλλες μαμάδες δεν θα είχαν το σθένος να ενημερώσουν το παιδί. Γιατί είναι «μικρό», «αθώο», «έχει άλλες προτεραιότητες».

Και μπορεί να μην έχω γίνει ακόμη μητέρα, όμως ξέρεις κάτι; Έχω ήδη προετοιμαστεί για αυτή τη μέρα. Για τη μέρα που θα μιλήσω στα παιδιά μου για το προφυλακτικό, το AIDS, τα δικαιώματά του κατά τη σεξουαλική επαφή, την κόκκινη κορδέλα.

5.Αν είχα AIDS…

• Θα πάθαινα πανικό μόλις το μάθαινα.
• Θα ήθελα τους αγαπημένους δίπλα μου από την πρώτη στιγμή.
• Θα έμενα για λίγο μόνος για να σκεφτώ.
• Θα προσπαθούσα να πειστώ ότι δεν απειλώ κανέναν.
• Θα ήθελα να μην απειλούμαι.
• Θα τα έβαζα με τον Θεό.
• Θα ζήταγα να με βοηθήσει.
• Θα έμπαινα στο Ίντερνετ να δω πού έχει φτάσει το επίπεδο θεραπείας.
• Θα απείχα από το SEX για καιρό.
• Θα ήθελα να μην απείχα.
• Θα έψαχνα να βρω ποιος είναι ο καλύτερος γιατρός.
• Θα ζητούσα μια αγκαλιά κάθε μέρα.
• Θα έκανα τα μικρά πράγματα που σε κάνουν να απολαμβάνεις τη ζωή και τα αμελείς άμα είσαι υγιής.
• Θα προσπαθούσα να συνεχίσω να ονειρεύομαι.
• Θα ήθελα όσοι με γνωρίζουν να μην αλλάξουν συμπεριφορά απέναντι μου.
• Θα ήθελα οι φίλοι να μείνουν φίλοι.
• Θα γινόμουν πιο δυνατός στα βλέμματα και στις αντιδράσεις.
• Θα έψαχνα να βρω πώς κόλλησα.
• Θα ενημέρωνα όσες έπρεπε να ενημερώσω.
• Θα έπρεπε να αντέξω τις πιθανές «εκρήξεις» τους.
• Θα αγαπούσα ακόμη περισσότερο τη ζωή.
• Θα ήθελα να αγαπήσω ακόμη περισσότερο τους ανθρώπους.
• Θα ήθελα αγάπη. Ναι, αγάπη.
• Θα ερωτευόμουν.
• Θα ζούσα.

6.Πόσο καλά είχες ενημερωθεί για το AIDS όταν ήσουν ακόμη μαθητής;

Το προφυλακτικό δεν είχε ποτέ τον κοινωνικό ρόλο που θα έπρεπε να έχει. Και ευτυχώς αυτό δείχνει να διορθώνεται.

Μια αληθινή ιστορία όχι δικιά μου:

Είχαμε μόλις τελειώσει το σχολείο και οι πέντε. Φίλοι από μικρά παιδιά, κολλητοί μέχρι σήμερα και θα μπορούσες να μας πεις και αδέρφια. Οι δύο από εμάς είχαν σχέση και ήταν η πρώτη φορά που ξεκινούσαν να κάνουν το κάτι παραπάνω με τις κοπέλες τους. Δεν ξέρω για σήμερα, αλλά η δική μου γενιά δεν είχε κανένα μάθημα σεξουαλικού προσανατολισμού στο σχολείο. Μπορεί να γελούσα αν κάποιος μου το έλεγε τότε, αλλά όταν βλέπεις πως τα περισσότερα κράτη στην Ευρώπη όχι μόνο διαθέτουν τέτοιο πρόγραμμα αλλά κάνουν και  κατ’ ιδίαν συνεδρίες με μαθητές, αρχίζεις να καταλαβαίνεις πως κάτι πάει στραβά. Πως κάτι λείπει.

Η δεκαετία του ‘90 ήταν λίγο περίεργη στο κομμάτι της ενημέρωσης για το AIDS και το θυμόμαστε μέχρι και σήμερα και οι πέντε μας. Ήξερες ότι υπάρχει, ήξερες ότι κολλάει με το σεξ και αυτό ήταν. Τέλος. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Γνωρίζαμε πως υπήρχαν τα προφυλακτικά, αλλά ένα μεγάλο μέρος μαθητών εκείνη την περίοδο -και αυτό δεν είναι καθόλου υπερβολή- πίστευε πως τα προφυλακτικά υπήρχαν μόνο για την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Ιδού λοιπόν μία γενιά η οποία άκουγε για το AIDS, με τον ίδιο τρόπο που θα μπορούσε να ακούγεται ένα κουτσομπολιό. Χωρίς καμία πιστοποίηση, χωρίς καμιά ουσιαστική ενημέρωση, χωρίς επίσημους φορείς να επισκέπτονται τα σχολεία, ώστε να αναπτύξουν συζητήσεις με τα παιδιά. Πολλοί φοβόντουσαν να κάνουν σεξ γιατί και δεν γνώριζαν αρκετά για αυτό και δεν είχαν ουσιώδη ενημέρωση στο τι πρέπει να προσέξουν. Με αυτό τον τρόπο, μία διαδικασία η οποία υποτίθεται ότι έχει στόχο να προσφέρει ευχαρίστηση ανάμεσα σε ένα αγόρι και μία κοπέλα, ποινικοποιούταν. Γινόταν απαγορευμένο, ενώ το μοναδικό πράγμα που χρειαζόταν ήταν μία ενημέρωση.

Μετά το σχολείο ωστόσο που οι επαφές με τις κοπέλες ήταν πιο τακτικές, μπορεί να πει κανείς ότι ξεκινήσαμε να το ψάχνουμε λίγο μόνοι μας. Μιλάμε για τις αρχές του 2000 όπου οι πρώτες συνδέσεις Internet είχαν ξεκινήσει να κάνουν την εμφάνισή τους και η παγκόσμια πληροφόρηση άρχισε να αποδίδει καρπούς. Μπορούσες να ενημερωθείς για πράγματα τα οποία δεν γνώριζες. Αυτή η ενημέρωση μπορεί να έγινε άγαρμπα, αλλά σε έναν κόσμο που κανείς δεν ήθελε να σου μιλήσει για το σεξ -και με κάποιους γονείς να κρατούν μία αμήχανη στάση- ο 18άρης της δικής μου γενιάς έπρεπε να βασιστεί στις δικές μου κινήσεις. Το γεγονός ότι κάποιοι κρατούσαν μία εξίσου αμήχανη και περίεργη στάση απέναντι στα προφυλακτικά, μας έκανε να μπερδευόμαστε ακόμη περισσότερο.

Για παράδειγμα, έτυχε ο ένας παιδικός μου φίλος να πάρει προφυλακτικά από το φαρμακείο. Πήγα μαζί του γιατί ντρεπόταν να τα πάρει μόνος. Μέσα στο ίδιο φαρμακείο, βρισκόταν ο καθηγητής των μαθηματικών, ο οποίος με μία απέραντη αηδία ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του, γύρισε και μας έκανε ένα σχόλιο του τύπου: «Εμ, βέβαια, τελειώσατε με το σχολείο και το μυαλό σας μόνο εκεί στα προφυλακτικά».

Δεν λέω πως η αντίδραση αυτή ήταν ο κανόνας εκεί έξω, αλλά σίγουρα δεν βοηθούσε έναν έφηβο να βρει τα βήματά του σε κάτι πρωτόγνωρο και ιδιαίτερο για τον ίδιο όσο το σεξ. Γιατί να κάνεις ένα τέτοιο σχόλιο και γιατί να «καρφώσεις» στο μυαλό ενός πιτσιρικά, πως το ότι πηγαίνει να αγοράσει προφυλακτικά συνδέεται με την οκνηρία, το αραλίκι ή οτιδήποτε άλλο;  Η ενημέρωση ήταν περιορισμένη, γιατί η κοινωνία ήταν πολύ διαφορετικά δομημένη. Θυμάμαι ένα παλιό γκάλοπ που έκανε με το μικρόφωνο μία παλιά εκπομπή στο κανάλι SevenX γύρω από το AIDS. Υπήρχε κόσμος που δεν το είχε ακούσει ποτέ, κόσμος που νόμιζε ότι δεν συνδέεται με το σεξ και ήταν λίγοι όσοι ήξεραν να δώσουν μία απάντηση – ότι μπορούν δηλαδή να προστατευτούν φορώντας προφυλακτικό.

Θα μπορούσες να πεις, ότι κατά κάποιον τρόπο ήμασταν και τυχεροί που αποφύγαμε το κακό σενάριο. Κάναμε πάντα σεξ με προφυλακτικό επειδή γνωρίζαμε πως πιθανόν να υπάρξει κίνδυνος, όταν ακριβώς την ίδια στιγμή είχαμε άγνοια του ουσιαστικού κινδύνου γύρω από το θέμα.

Έχω δύο ανίψια. Ο ένας είναι 17 και ο άλλος 12. Ευτυχώς, ζουν σε μία διαφορετική κοινωνία που η ενημέρωση για το AIDS είναι πλέον ουσιαστική. Δεν συνέβη ωστόσο μόνο επειδή υπήρξε κινητοποίηση των αρμόδιων φορέων, αλλά και επειδή η μετέπειτα γενιά αναγνώρισε και αντιμετώπισε το όλο θέμα με σοβαρότητα. Σήμερα, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εποχή, δεν υπάρχουν μόνο διαφημίσεις γύρω από  τα προφυλακτικά, αλλά και ιατρικές έρευνες και ενημερώσεις και ιστορίες ανθρώπων που βγαίνουν στο φως και που πρέπει να βγαίνουν στο φως. Έτσι ώστε να μην υπάρξει ποτέ ξανά, ούτε κατά διάνοια, εκείνη η αμηχανία που γνωρίσαμε εμείς γύρω από ένα θέμα τόσο σημαντικό, που ακόμη και αν πιστεύαμε ότι γνωρίζαμε για το AIDS και για τον τρόπο μετάδοσής του, ουσιαστικά γνωρίζαμε πολύ λιγότερα πράγματα από ότι σήμερα.

Το προφυλακτικό είναι ένα κοινωνικό θέμα και θα είναι για πάντα ένα κοινωνικό θέμα. Και η αντιμετώπιση του κόσμου γύρω από αυτό, θα έχει πάντα να κάνει με τη νόηση της υπάρχουσας κοινωνίας γιατί συνδέεται άμεσα με ένα μοναδικό χαρακτηριστικό: Τον σεβασμό. Την προστασία του παρτενέρ σε ένα πανέμορφο και ξεχωριστό πράγμα όπως το σεξ, που θα έπρεπε να βρίσκεται μόνιμα στη λίστα θεμάτων συζήτησης για ενημερώσεις στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Και όχι απλά να γεμίσει μερικές διδακτικές ώρες. Θα ακουστεί κλισέ, αλλά δεν χρειάζεται να την πάθεις για να μάθεις.

Όσο τα μυαλά είναι ανοιχτά και η ενημέρωση θα έχει τον πρώτο ρόλο, θα έχουμε όλο και λιγότερα κρούσματα. Γιατί κάποιοι και κάποιες, δεν στάθηκαν τόσο τυχεροί στο να είχαν κάποιον στη ζωή τους να τους μιλήσει γι’ αυτό.

7.Τελικά όλες αυτές οι «Παγκόσμιες Ημέρες» προσφέρουν όντως κάτι;

Είναι πολύ δύσκολο, έως ακατόρθωτο να μην γνωρίζεις τι γιορτάζουμε σήμερα και τι συμβολίζει γενικότερα η 1η Δεκεμβρίου για την κοινωνία. Είναι ίσως η «διασημότερη» από τις Παγκόσμιες Ημέρες, η πιο πολυδιαφημισμένη και αυτή που έχει απασχολήσει όσο καμία άλλη, την μουσική, τον κινηματογράφο, γενικότερα τις τέχνες και ακόμα πιο σφαιρικά την ανθρωπότητα. Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, είναι μία ημέρα σταθμός η οποία καθιερώθηκε να γιορτάζεται την πρώτη ημέρα του χειμώνα από το 1988 και έκτοτε έχει κάνει ομολογουμένως εξαιρετική δουλειά στην ενημέρωση και την πρόληψη. Ας μην ξεχνάμε ότι η δεκαετία του ’80 σηματοδότησε την καταγραφή και ανάλυση του ιού, ενώ είναι και η περίοδος που δόθηκε η απαραίτητη δημοσιότητα στους κινδύνους της ασθένειας αυτής –βοήθησε και το γεγονός ότι αρκετά διάσημα πρόσωπα παραδέχτηκαν ότι έχουν προσβληθεί από τον τότε, θανατηφόρο ιό.

Με το πέρασμα των χρόνων, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι οι αριθμοί που έχουν να κάνουν με τον HIV όσο πάνε και μειώνονται-οι αριθμοί αυτοί αφορούν στο Δυτικό Κόσμο, μιας και δυστυχώς τα δεδομένα για τις χώρες της Αφρικής δεν είναι εξίσου ενθαρρυντικά-εδώ παίζει ρόλο η ελλιπής (προφανώς) ενημέρωση και οι γενικότερες, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν.

Διαβάζοντας όμως σχετικά με την εξέλιξη της νόσου -ιδίως κάθε χρόνο τέτοιες μέρες- και παρατηρώντας ότι όντως τα στατιστικά δείχνουν μείωση των κρουσμάτων, αλλά και τεράστια πρόοδο στην αποτελεσματικότητα των θεραπειών, το AIDS δεν θεραπεύεται, απλώς αντιμετωπίζεται, αναρωτιέμαι πραγματικά αν υπάρχει σημαντικός λόγος να γιορτάζουμε πια τη μέρα αυτή, και αν τελικά, και επί της ουσίας, είναι ικανή να προσφέρει έστω και το παραμικρό. Δεν είναι τυχαίο ότι οι νέοι άνθρωποι είναι πια ενημερωμένοι σε σχέση με τους κινδύνους, ενώ η καλή υγεία, δεν είναι κάτι που απαξιώνεται, όπως στις δεκαετίες του ’80 και του ’90 όπου το lifestyle ήταν εντελώς διαφορετικό. Πλέον, όσο πιο νέος, φρέσκος και ενημερωμένος είσαι, τόσο πιο δύσκολα θα θέσεις σε κίνδυνο την υγεία και κατ’ επέκταση την ίδια σου τη ζωή.

Κι όμως, σε αντίθεση με άλλες «Παγκόσμιες Ημέρες» -δεν τις απαξιώνω σε καμία περίπτωση, απλά δεν θεωρώ ότι είναι όλες εξίσου σημαντικές- η «Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS» έχει καταφέρει κάτι πολύ πιο σημαντικό από την ενημέρωση και την πρόληψη σε ό,τι έχει να κάνει τον HIV. Έχει καταφέρει να διαμορφώσει τις κοινωνίες, ή καλύτερα να συμβάλλει στη διαμόρφωση πιο προοδευτικών και ανοιχτόμυαλων κοινωνιών, όπως και στον τρόπο που αντιμετωπίζουν τα θύματα της νόσου αυτής. Βλέπουμε πλέον ότι οι ασθενείς δεν βρίσκονται στο περιθώριο, δεν στερούνται κοινωνικής ζωής και έχουν καταφέρει να κατακτήσουν το δικαίωμα στην εργασία, τον έρωτα και την κανονική καθημερινότητα. Και μόνο λοιπόν που η μέρα αυτή, ξεκαθάρισε και κατέδειξε τους τρόπους με τους οποίους μεταδίδεται η νόσος –όχι δεν είναι η χειραψία ή η συναναστροφή γενικότερα με έναν ασθενή όπως πολύ λανθασμένα πίστευε μεγάλη μερίδα του παραπλανημένου κοινού- η μέρα αυτή αξίζει να γιορτάζεται κάθε χρόνο πιο οργανωμένα και πιο μαζικά.