Η ασθένεια κορονοϊού 2019 (Coronavirus disease 2019, COVID-19), επίσης γνωστή ως οξεία αναπνευστική νόσος 2019-nCoV, είναι μία μολυσματική ασθένεια που προκαλείται από τον κορονοϊό SARS-CoV-2. Ο ιός και η ασθένεια που προκαλεί πρωτοεντοπίστηκε στην πόλη Ουχάν της Κίνας στα τέλη του 2019.
Συχνότερα συμπτώματα είναι ο πυρετός, ο βήχας (συχνότερα ξηρός και λιγότερο συχνά παραγωγικός δηλαδή με απόχρεμψη) και η δύσπνοια. Μυικοί πόνοι, φλέγματα, πονόλαιμος, ρινική καταρροή, ανοσμία, κεφαλαλγία και διάρροια είναι λιγότερo συχνά. Ενώ οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν ήπια συμπτωματολογία, σε ορισμένους η ασθένεια εξελίσσεται σε ιογενή πνευμονία, η οποία στις βαρύτερες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια (σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας των ενηλίκων-ARDS), σηπτικό σοκ (σηπτική καταπληξία) ή σύνδρομο πολυοργανικής ανεπάρκειας.
O ιός μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων τα οποία παράγονται κατά την διάρκεια του βήχα, του φταρνίσματος, ή της ομιλίας. Από την ημέρα της έκθεσης έως την εμφάνιση συμπτωμάτων (χρόνος επώασης) μεσολαβούν 2 έως 14 ημέρες (συχνότερα είναι 4-5 ημέρες). Η διάγνωση γίνεται με την αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) με το δείγμα να λαμβάνεται από ρινοφαρυγγικό επίχρισμα, στοματοφαρυγγικό επίχρισμα, πτύελα, ή υλικό αναρρόφησης από τον τραχειοσωλήνα (σε διασωληνωμένους ασθενείς). Η ακριβής διάγνωση απαιτεί εργαστηριακή ταυτοποίηση του ιού με την ανίχνευση του γενετικού του υλικού (RNA) με την παραπάνω εξέταση. Η υποψία για τη διάγνωση θα τεθεί μέσω συνδυασμού συμπτωμάτων, παραγόντων κινδύνου και των ευρημάτων στην ακτινογραφία ή την αξονική τομογραφία θώρακα, η οποία συχνά εμφανίζει χαρακτηριστικά άτυπης πνευμονίας.
Εμβόλιο για τον συγκεκριμένο ιό δεν υπάρχει. Οι συστάσεις προς τον γενικό πληθυσμό για προφύλαξη τονίζουν την ανάγκη για προσωπική υγιεινή και σωστή απολύμανση των χειρών. Στα άτομα που υποψιάζονται ότι μεταφέρουν τον ιό και έχουν ήπια συμπτώματα, να μένουν σπίτι και να ζητούν ιατρική συμβουλή, τηλεφωνώντας πρώτα σε έναν γιατρό, αντί να επισκεφθούν απευθείας μια κλινική.
| Ειδικότητα | λοιμωξιολογία, Πνευμονολογία, ιολογία, Επιδημιολογία, επείγουσα ιατρική  |
|---|---|
| Συμπτώματα | Πυρετός, βήχας, δύσπνοια |
| Επιπλοκές | Πνευμονία, Σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας, Νεφρική ανεπάρκεια |
| Αίτια | Ιός SARS-CoV-2 |
| Παράγοντες κινδύνου | Μη λήψη προστατευτικών μέτρων |
| Διαγνωστική μέθοδος | PCR, Ιατρική απεικόνιση |
| Πρόληψη | Σωστή τεχνική πλυσίματος των χεριών, προστασία βήχα, αποφυγή στενής επαφής με άρρωστα άτομα ή υποκλινικούς φορείς, κοινωνική αποστασιοποίηση |
| Θεραπεία | Διαχείριση συμπτωμάτων και υποστηρικτικά μέτρα |
| Ταξινόμηση | |
| ICD-10 | U07.1 |
| MeSH | C000657245 |
Επιδημιολογία
Οι πρώτες περιπτώσεις εντοπίστηκαν αρχικά σε μια πόλη της Κίνας, την Ουχάν, πρωτεύουσα της επαρχίας Χουπέι τον Δεκέμβριο του 2019. Στη συνέχεια, αναφέρθηκαν λοιμώξεις και σε άλλες 212 χώρες και εδάφη. Οι χώρες με τα περισσότερα κρούσματα πέραν της Κίνας είναι η Αμερική, η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ισπανία, το Περού, η Ιταλία, η Χιλή και το Ιράν.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων εκδίδουν συχνά δελτία ενημέρωσης για την εξέλιξη της ασθένειας.
Αίτιο
Αιτία της ασθένειας είναι ο κορονοϊός SARS-CoV-2, ένας ιός που σχετίζεται στενά με τον ιό του SARS και παρουσιάζει παρόμοια χαρακτηριστικά με την ομάδα κορονοϊών, οι οποίοι προκαλούν το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (ΣΟΑΣ). Μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω σταγονιδίων που παράγονται κατά την διάρκεια του βήχα. Ο ιός μπορεί να παραμείνει ζωντανός έως και 3 μέρες επάνω σε πλαστικές ή μεταλλικές επιφάνειες, ενώ σε σταγονίδια στον αέρα έως και τρεις ώρες. Ο ιός έχει ανιχνευτεί στα κόπρανα, αλλά μέχρι τον Μάρτιο του 2020 τουλάχιστον, δεν είναι γνωστό αν μπορεί να μεταδοθεί μέσω της κοπρανοστοματικής οδού.
Οι πνεύμονες είναι τα όργανα τα οποία επηρεάζονται περισσότερο από την ασθένεια, επειδή ο κορονοϊός καταφέρνει να εισβάλει στα κύτταρα μέσω ενός ενζύμου, του Μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης 2 (ACE2), το οποίο βρίσκεται σε αφθονία στα τύπου 2 κυψελιδικά κύτταρα των πνευμόνων. Ο ιός χρησιμοποιεί μια ειδική γλυκοπρωτεΐνη επιφανείας για να συνδεθεί με το ACE2 και να εισέλθει στο κύτταρο. Η πυκνότητα του ACE2 σε κάθε ιστό και όργανο, σχετίζεται με το πόσο η νόσος πλήττει το συγκεκριμένο όργανο. Ωστόσο, περισσότερη έρευνα χρειάζεται για να επιβεβαιωθεί αυτή η θεωρία. Καθώς η προσβολή των πνευμόνων από τον ιό προχωρά, ο ασθενής κινδυνεύει από αναπνευστική ανεπάρκεια και θάνατο.
Μετάδοση
Ο κύριος τρόπος μόλυνσης μεταξύ των ανθρώπων είναι η μετάδοση από άτομο σε άτομο, η οποία γενικά συμβαίνει μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων μολυσμένων ατόμων τα οποία βήχουν, φτερνίζονται ή εκπνέουν, ή με άμεση ή έμμεση επαφή με εκκρίσεις αναπνευστικού (μέσω μολυσμένων χεριών). Συγκεκριμένα, εκτός από την εισπνοή μολυσμένων σταγονιδίων, το άγγιγμα μιας μολυσμένης από σταγονίδια επιφάνειας και στη συνέχεια το άγγιγμα του προσώπου (μύτη, στόμα, οφθαλμοί) με άπλυτα χέρια είναι ένας σημαντικός τρόπος μετάδοσης. Η μετάδοση μπορεί να περιοριστεί με το πλύσιμο των χεριών, με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 30 δευτερόλεπτα, ή τον καθαρισμό τους με αντισηπτικό διάλυμα (πχ. οινοπνεύματος) και επιπλέον την τήρηση απόστασης μεγαλύτερης του 1,5 μέτρου από άλλα άτομα, την αποφυγή χώρων όπου υπάρχει συνωστισμός, ή πιθανώς με την χρήση μέσων ατομικής προστασίας (πχ. μάσκα, γάντια).
Μια μελέτη παρατήρησης από την Κίνα, έδειξε ότι οι έγκυες γυναίκες δε μεταδίδουν τον ιό στα νεογνά.
Συμπτώματα και εξέλιξη της νόσου
| Σύμπτωμα | Ποσοστό |
|---|---|
| Πυρετός | 87.9% |
| Ξηρός βήχας | 67.7% |
| Κόπωση | 38.1% |
| Φλέγματα | 33.4% |
| Δύσπνοια | 18.6% |
| Μυαλγία ή αρθραλγία | 14.8% |
| Πονόλαιμος | 13.9% |
| Πονοκέφαλος | 13.6% |
| Ρίγος | 11.4% |
| Ναυτία ή εμετός | 5.0% |
| Ρινική συμφόρηση | 4.8% |
| Διάρροια | 3.7% |
| Αιμόπτυση | 0.9% |
| Επιπεφυκίτιδα | 0.8% |
Η περίοδος επώασης της ασθένειας (δηλαδή ο χρόνος από την πρώτη επαφή με τον ιό έως την έναρξη των συμπτωμάτων) ποικίλλει μεταξύ 2 και 14 ημερών και συνήθως είναι περίπου 5 ημέρες.
Οι ασθενείς που έχουν προσβληθεί από τον ιό, μπορεί να είναι ασυμπτωματικοί ή να εμφανίσουν συμπτωματολογία ίωσης του αναπνευστικού συστήματος δηλαδή πυρετό, βήχα, δύσπνοια, μυαλγίες (μυϊκούς πόνους) και σπανιότερα ρινική καταρροή. Συμπτώματα όπως ανοσμία, κεφαλαλγία, πονόλαιμος, ή διάρροια μπορεί να υπάρχουν, αλλά είναι πιο σπάνια.
Περίπου ένας στους έξι ασθενείς θα παρουσιάσει επιδείνωση της υγείας του, εμφανίζοντας επιδεινούμενη δύσπνοια και σημεία λοίμωξης του αναπνευστικού συστήματος, τόσο ακτινολογικά όσο και εργαστηριακά.
Ακτινολογικά, η συχνότερη ένδειξη είναι η εικόνα θολής υάλου κατά την αξονική τομογραφία που γίνεται την ώρα της εισαγωγής. Λεμφοκυτταροπενία (ελαττωμένο αριθμό λεμφοκυττάρων στο αίμα) παρουσιάζει το 83% των ασθενών.
Έχει παρατηρηθεί ότι σε παιδιά και νέους, η συμπτωματολογία είναι ηπιότερη.
H εξέλιξη της νόσου μπορεί να ακολουθήσει τρεις διαφορετικές πορείες. Καταρχήν μπορεί να διαδράμει χωρίς έντονες ενοχλήσεις, όπως κάθε άλλη ίωση που προκαλεί κοινό κρυολόγημα ή άλλη λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού. Είναι πιθανόν επίσης, να προσβληθεί το κατώτερο αναπνευστικό, δηλαδή οι πνεύμονες και να παρουσιαστεί δηλαδή πνευμονία. Η τρίτη και πιο επικίνδυνη εξέλιξη, είναι η ταχεία εξέλιξη προς το σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS), το οποίο είναι απειλητικό για την ζωή. Η εμπλοκή του νευρικόύ συστήματος στην εξέληξη και μετάδοση της νόσου δεν έχει μελετηθεί κλινικά εκτενώς, αναμένεται όμως να είναι σημαντική με βαση τις γνώσεις μας στην νευροανατομία και νευροφυσιολογία.
Διάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Π.Ο.Υ. έχει δημοσιεύσει διάφορα πρωτόκολλα δοκιμών για τη νόσο. Για την εξέταση πραγματοποιείται μια αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης με χρήση αντίστροφης μεταγραφάσης (καθώς το γονιδίωμα του ιού είναι RNA) σε πραγματικό χρόνο (rRT-PCR). Η δοκιμή μπορεί να γίνει με δείγματα αναπνευστικού ή αίματος. Τα αποτελέσματα είναι γενικά διαθέσιμα μέσα σε λίγες ώρες έως μέρες. Κινέζοι επιστήμονες μπόρεσαν να απομονώσουν ένα στέλεχος του κορονοϊού και να δημοσιεύσουν τη γενετική του ακολουθία έτσι ώστε εργαστήρια σε όλο τον κόσμο να μπορούν να αναπτύξουν ανεξάρτητα δοκιμές PCR για την ανίχνευση της μόλυνσης από τον ιό.
Οι διαγνωστικές οδηγίες που δημοσιεύθηκαν από το νοσοκομείο Τσονγκνάν του Πανεπιστημίου της Ουχάν πρότειναν μεθόδους για την ανίχνευση μολύνσεων με βάση κλινικά χαρακτηριστικά και επιδημιολογικούς κινδύνους. Αυτές αφορούσαν στον εντοπισμό ασθενών που είχαν τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα συμπτώματα, καθώς και ιστορικό ταξιδιού στην Ουχάν ή επαφής με άλλους μολυσμένους ασθενείς: πυρετό, απεικονιστικά ευρήματα πνευμονίας, φυσιολογικό ή μειωμένο αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων ή μειωμένο αριθμό λεμφοκυττάρων.
Η αξονική τομογραφία θώρακος χωρίς σκιαγραφικό, ιδίως στα αρχικά στάδια της ασθένειας, είναι πολύ χρήσιμη στη διάγνωση.
Αντιμετώπιση
Δεν υπάρχουν αποτελεσματικά θεραπευτικά σκευάσματα, με τις προσπάθειες να περιορίζονται στη διαχείριση των συμπτωμάτων και σε υποστηρικτικά μέτρα με οξυγόνο και ενδοφλέβια υγρά, όπου χρειάζεται, ενώ παρακολουθείται η λειτουργία ζωτικών οργάνων. Στον τομέα της έρευνας, ελέγχεται η ρεμεδεσεβίρη (Remedesevir), ένα νουκλεοσιδικό ανάλογο, και τα αντιγριπικά υμιφενοβίρη και οσελταμιβίρη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά να μην χρησιμοποιούνται κορτικοστεροειδή, εκτός από την περίπτωση επιπλοκής της νόσου από το σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας.
Πρόγνωση
Μια από τις πρώτες μελέτες για την ασθένεια COVID-19 στην Κίνα (Wang et al. 2020), έδειξε πως ένας στους τέσσερις ασθενείς χρειάστηκε να νοσηλευτούν σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ενώ η θνητότητα ήταν 4,3%. Οι Πωλίν Βέτερ και συνεργάτες σε άρθρο στο Βρετανικό Περιοδικό Ιατρικής (British Medical Journal) αναφέρει πως η θνητότητα στην στην Κίνα υπολογίζεται στο 2%, ενώ έξω από την Κίνα η θνητότητα είναι αρκετά πιο χαμηλή. Η μεγάλη ηλικία (65 χρονών και άνω) είναι αρνητικός προγνωστικός παράγοντας, ενώ τα παιδιά αρρωσταίνουν λιγότερο και η ασθένεια είναι ηπιότερη.
Πρόληψη
Εμβόλιο για τη νόσο δεν υπάρχει. Για πρόληψη από την ασθένεια συνιστάται καλή υγιεινή των χεριών με σαπούνι ή αλκοολούχο σκεύασμα (αφού αγγίξουμε αντικείμενα που έχουν αγγίξει άλλα άτομα, πριν το φαγητό, μετά τον βήχα/φτάρνισμα, μετά την τουαλέτα), κάλυψη του βήχα ή του φταρνίσματος με τον αγκώνα ή με χαρτομάντηλο που μετά απορρίπτεται και αποφυγή αγγίγματος των βλεννογόνων, πχ. στόμα, μάτια, μύτη. Επιπλέον σε περίοδο επιδημίας συνιστάται η αποφυγή του συγχρωτισμού ή του συνωστισμού, ο περιορισμός των κοινωνικών επαφών και η τήρηση απόστασης 1,5 μέτρου από τους άλλους. Η κοινή χειρουργική μάσκα προφυλάσσει σε κάποιο βαθμό το άτομο το οποίο την φέρει, αλλά οι μάσκες είναι περισσότερο απαραίτητες για τους ασθενείς και εκείνους που τους φροντίζουν. Συνιστάται οι υγιείς άνθρωποι να μη φορούν μάσκα, με την εξαίρεση όσων φροντίζουν ασθενείς ή πιθανούς ασθενείς. Οι τελευταίοι είναι απαραίτητο να φορούν μάσκα και γάντια μίας χρήσης και να κάνουν συχνή υγιεινή (πλύσιμο) των χεριών. Όσοι εμφανίσουν ήπια συμπτώματα ίωσης του ανώτερου αναπνευστικού (σαν τα συμπτώματα του κρυολογήματος πχ. χαμηλός πυρετός, μυαλγίες, καταρροή, βήχας), χωρίς δύσπνοια (η οποία είναι ένδειξη σοβαρότερης νόσου) θα πρέπει να παραμένουν στο σπίτι τους, όσο γίνεται σε απομόνωση και να επικοινωνούν συμβουλευτικά με τον οικογενειακό γιατρό τους. Αν εμφανιστούν πιο έντονα συμπτώματα (όπως δύσπνοια, υψηλός πυρετός, κλπ) τότε πρέπει να ενημερώσουν άμεσα τον γιατρό τους ή να ενημερώσουν τις υγειονομικές αρχές (πχ. τηλεφωνικό κέντρο 166 του ΕΚΑΒ), ώστε αν χρειαστεί να μεταβούν στο νοσοκομείο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου