Οι 4 εποχές

Καλοκαίρι

Τζιουζέπε Αρτσιμπόλντο,(Giuseppe Arcimboldo),
Καλοκαίρι, 1573.

Το καλοκαίρι στη μετεωρολογία καθορίζεται συμβατικά ως η χρονική περίοδος που περιλαμβάνει για το Βόρειο ημισφαίριο τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο και 

Αύγουστο. Αστρονομικά, διαρκεί από το θερινό ηλιοστάσιο στις 21 Ιουνίου έως τη φθινοπωρινή ισημερία. Στο Νότιο ημισφαίριο το καλοκαίρι ξεκινά στις 21 Δεκεμβρίου και περιλαμβάνει συμβατικά τους μήνες Δεκέμβριο, Ιανουάριο και Φεβρουάριο.

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού (Ιουνίου, Ιουλίου και Αυγούστου ή Δεκεμβρίου, Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου, ανάλογα με το ημισφαίριο) η αξονική κλίση της Γης στρέφει το ημισφαίριο προς τον ήλιο και η διάρκεια της ημέρας είναι η μέγιστη. Κατά συνέπεια οι θερμοκρασίες φτάνουν στα υψηλότερα επίπεδα του έτους.

Φθινόπωρο

Τζουζέπε Αρτσιμπόλντο, Φθινόπωρο, 1573.

Tο Φθινόπωρο είναι μία από τις τέσσερις εποχές της εύκρατης ζώνης και είναι η ενδιάμεση ανάμεσα στο καλοκαίρι και τον χειμώνα. Ξεκινά κατά την φθινοπωρινή ισημερία, στις 21 Σεπτεμβρίου στο Βόρειο ημισφαίριο και στις 21 Μαρτίου στο Νότιο ημισφαίριο. Αντίστοιχα τελειώνει στο χειμερινό ηλιοστάσιο, στις 21 Δεκεμβρίου στο Βόρειο και στις 21 Ιουνίου στο Νότιο. Ωστόσο, για την μετεωρολογία οι μήνες Σεπτέμβριος, Οκτώβριος και Νοέμβριος στο βόρειο ημισφαίριο και Μάρτιος, Απρίλιος, Μάιος στο νότιο ημισφαίριο απαρτίζουν συμβατικά την εποχή του Φθινοπώρου. Εξαίρεση σε αυτού του είδους τη διαίρεση αποτελεί το Κελτικό ημερολόγιο, που ακολουθεί τον Κελτικό ημερολογιακό κύκλο και θεωρεί ως μήνες του Φθινοπώρου τον Αύγουστο, τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο.

Κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου, η διάρκεια της ημέρας μειώνεται, σταδιακά, κατά αρκετές ώρες και οι θερμοκρασίες πέφτουν σημαντικά έως ραγδαία, ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος και το κλίμα της περιοχής.

Οικοσύστημα

Τα χρώματα του φθινοπώρου

Στην εύκρατη ζώνη το φθινόπωρο είναι η εποχή της συγκομιδής. Τα φυλλοβόλα δέντρα χάνουν το φύλλωμά τους, τα χρώματα στη φύση είναι διαφορετικά και ξεκινούν οι πρώτες βροχές, που προετοιμάζουν το έδαφος μεταφέροντας βαθύτερα τα άλατα, μεταλλικά στοιχεία και τις θρεπτικές ουσίες για την επερχόμενη σπορά. Τα φύλλα των φυλλοβόλων δέντρων, ενεργοποιώντας ένα δικό τους αμυντικό μηχανισμό, όταν ωριμάζουν μπορούν και διασπούν τις χρωστικές ουσίες που έχουν παραγάγει -ανάμεσά τους και την χλωροφύλλη- και τις απορροφούν πίσω στο κοτσάνι για άλλες χρήσεις. Όταν το πράσινο χρώμα της χλωροφύλλης εξαφανίζεται, τότε αποκαλύπτονται τα υπόλοιπα χρώματα, αυτά που συνήθως αποκαλούνται «φθινοπωρινά».

Χειμώνας

Η χιονισμένη Παλιά Πόλη του Ταλίν,
στην Εσθονία, το 2010.

Ο Χειμώνας από τον ζωγράφο
Τζιουζέπε Αρτσιμπόλντο (1573).

Ο Χειμώνας είναι μία από τις τέσσερις εποχές της εύκρατης ζώνης και είναι η ψυχρότερη εποχή του έτους. Αστρονομικά, ξεκινά με το χειμερινό ηλιοστάσιο 

στις 21 Δεκεμβρίου στο Βόρειο Ημισφαίριο και στις 21 Ιουνίου στο Νότιο Ημισφαίριο. Τελειώνει κατά την εαρινή ισημερία στις 21 Μαρτίου στο Βόρειο ημισφαίριο και στις 23 Σεπτεμβρίου στο Νότιο. Στην μετεωρολογία μετρούνται συμβατικά οι μήνες Δεκέμβριος, Ιανουάριος, Φεβρουάριος για το Βόρειο Ημισφαίριο και Ιούνιος, Ιούλιος και Αύγουστος για το Νότιο. Μετεωρολογικά όμως, στην τροπική ζώνη δεν υφίσταται χειμώνας.

Ετυμολογία

Η λέξη χειμώνας βγαίνει από την αρχαία ελληνική λέξη  χειμών που με την σειρά του βγαίνει από την λέξη χεῖμα που σήμαινε χειμερινός καιρός, παγωνιά, κρύο επισης σημαίνει θύελλα.

Έργα τέχνης

Τη δεκαετία του 1880 ο Βαν Γκογκ ζωγράφισε εικόνες χιονισμένων τοπίων στην ύπαιθρο.

• Βίνσεντ Βαν Γκογκ, Χιονισμένο τοπίο με την Αρλ στο βάθος. 1888. Ιδιωτική Συλλογή.
• Βίνσεντ Βαν Γκογκ, Χιονισμένο τοπίο. 1888. Guggenheim Museum-N. York.
• Β. Βαν Γκογκ, Ανθρακωρύχοι στο χιόνι. 1882. Μουσείο Βαν Γκογκ-Άμστερνταμ.
• Β. Βαν Γκογκ, Γυναίκες ανθρακορύχοι (που κουβαλούν σακιά με άνθρακα) στο χιόνι. 1882. Kröller-Müller Museum.
• Β. Βαν Γκογκ, Συλλέκτες ξύλων. 1884. Ιδιωτική Συλλογή. Το ζωγράφισε στη Nuenen.
• Β. Βαν Γκογκ, Γυναίκες που σκαλίζουν σε χιονισμένο χωράφι το ηλιοβασίλεμα. 1890. Στο ίδρυμα Ε. G. Bührle. Ζυρίχη-Ελβετία.
• Β. Βαν Γκογκ, Γυναίκα με  αξίνα στο χιόνι. 1883. Kröller-Müller Museum.
• Β. Βαν Γκογκ, Το παλιό νεκροταφείο στη Nuenen με χιόνι. 1885. Ιδιωτική Συλλογή.
• Β. Βαν Γκογκ, Χιονισμένο τοπίο με παλιό πύργο. Nuenen. 1883. Ιδιωτική Συλλογή.
• Β. Βαν Γκογκ, Γειτονιά παλιών σπιτιών στην Antwerp με χιόνι. 1885. Mουσείο Βαν Γκογκ-Άμστερνταμ.
• Β. Βαν Γκογκ, Χιονισμένο χωράφι με μία σβάρνα (σύμφωνα με τον Millet). 1890. Mουσείο Βαν Γκογκ-Άμστερνταμ. 
• χειμώνας ο [ximónas] Ο2 : 1α.(αστρον., μετεωρ.) η μία από τις τέσσερις εποχές του έτους ανάμεσα στο φθινόπωρο και στην άνοιξη, που στο βόρειο ημισφαίριο αρχίζει στις 21 ή 22 Δεκεμβρίου και τελειώνει στις 20 ή 21 Mαρτίου. || η εποχή του έτους που περιλαμβάνει τους μήνες Δεκέμβριο, Iανουάριο και Φεβρουάριο. β. η πιο ψυχρή εποχή του έτους, η αρχή και το τέλος της οποίας δε συμπίπτει ακριβώς με τις παραπάνω ημερομηνίες, σε αντιδιαστολή προς το καλοκαίρι: Ο ~ φέτος ήταν βαρύς / δριμύς / μακρύς / ατέλειωτος / ελαφρός / ήπιος / γλυκός / σύντομος. Πέρυσι πέρασα το χειμώνα μου στο χωριό. Είναι ο δεύτερος ~ που περνώ στην πόλη. Οι μακριές νύχτες του χειμώνα. Σε λίγο θα μπει / θα έρθει ο ~, θα αρχίσει. Έφυγε πριν βγει / πριν φύγει ο~, πριν τελειώσει. Mας έπιασε / πλάκωσε ο ~. Mέσα στην καρδιά* του χειμώνα, το καταχείμωνο. (ευχή) καλό χειμώ να. || ψυχρός καιρός, κακοκαιρία σε οποιαδήποτε άλλη εποχή: Έπιασε / μας έπιασε ~. γ. κατά τη διάρκεια του χειμώνα: Θα ξανάρθω το χειμώνα. (έκφρ.) χειμώνα καλοκαίρι, συνέχεια, όλο το χρόνο. χειμώνα καιρό*. ΠAΡ Aπό Mάρτη* καλοκαίρι κι από Aύγουστο χειμώνα. || Πυρηνικός* ~. 2. (μτφ., λογοτ.) α. ο ~ της ζωής, η γεροντική ηλικία. β. ως σύμβολο της θλίψης: Mπήκε ~ στην ψυχή μου. 
  [μσν. χειμώνας < αρχ. χειμών, αιτ. -ῶνα]

Άνοιξη

Τζιουζέπε Αρτσιμπόλντο (Giuseppe Arcimboldo),
Άνοιξη, 1573.

Η Άνοιξη είναι μία από τις τέσσερις εποχές της εύκρατης ζώνης. Αστρονομικά ξεκινά με την εαρινή ισημερία κατά τις 21 Μαρτίου στο Βόρειο ημισφαίριο (η ακριβής ημερομηνία ποικίλει ανάμεσα στις 19 και 21 Μαρτίου), περιλαμβάνει τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο Μάιο και τελειώνει με το θερινό ηλιοστάσιο στις 21 Ιουνίου. Στο Νότιο ημισφαίριο η εαρινή ισημερία ξεκινά στις 21 Σεπτεμβρίου, περιλαμβάνει τους μήνες Σεπτέμβριο, Οκτώβριο και Νοέμβριο και τελειώνει στο χειμερινό ηλιοστάσιο, στις 21 Δεκεμβρίου. Στη μετεωρολογία αναφέρονται συμβατικά οι τρεις μήνες του βόρειου είτε του νότιου ημισφαίριου ως Άνοιξη, παρόλο που η πραγματική διάρκεια της εν λόγω εποχής είναι 21 Μαρτίου - 21 Ιουνίου και 21 Σεπτεμβρίου - 21 Δεκεμβρίου αντίστοιχα. Στο Κελτικό ημερολόγιο, η Άνοιξη περιλαμβάνει τους μήνες Φεβρουάριο - Απρίλιο.

Οικοσύστημα

Όπως και το καλοκαίρι, η αξονική κλίση της Γης στρέφει το βόρειο ημισφαίριο προς τον ήλιο, η διάρκεια της ημέρας αυξάνεται, σταδιακά, κατά αρκετές ώρες και το φως της ημέρας διαρκεί περισσότερο από 12 ώρες. Το ημισφαίριο αρχίζει να ζεσταίνεται σημαντικά χωρίς να έχει ακόμη υπερβολική ζέστη, γι' αυτό και θεωρείται ο ιδανικότερος καιρός από όλες τις εποχές του χρόνου, γεγονός που ευνοεί την ανθοφορία και τη φυτική ανάπτυξη. Το χιόνι (αν υφίσταται) αρχίζει να λιώνει, το πολύ κρύο του χειμώνα υποχωρεί και τα ποτάμια ή οι χείμαρροι φουσκώνουν. Τα περισσότερα φυτά ανθίζουν αυτή την εποχή του χρόνου, ακόμη και αν υπάρχουν χιόνια σε ορεινές περιοχές. Σε περιοχές που δεν υπάρχουν βαριές χιονοπτώσεις, η Άνοιξη είναι δυνατόν να ξεκινήσει νωρίς τον Φεβρουάριο. Στις υποτροπικές περιοχές οι αλλαγές των εποχών παρουσιάζουν πολύ μικρές διαφορές μεταξύ τους και οι τροπικές σχεδόν καμία. Οι υποαρκτικές περιοχές αντιλαμβάνονται την Άνοιξη κατά τον Μάιο ή ακόμη και τον Ιούνιο και στην Ανταρκτική τον Δεκέμβριο.